„Ostatnie drzewo” to kolejna z serii „Ja, Europejczyk” książka Štěpána Zavřela z ekologicznym przesłaniem ukrytym za poetyckim obrazem i tekstem pełnym legendarnych motywów. Tym razem wielobarwne ilustracje naśladujące misterną ornamentykę i finezyjne motywy arabeski oraz imiona głównych bohaterów przywodzą na myśl znane arabskie baśnie. Po raz kolejny powraca wątek dzieci, w których działaniu tkwi nadzieja na zgodną z naturą przyszłość ludzkości.
O przejmującej historii małego miasta mieszczącego się pośrodku wielkiego lasu czytelnik dowiaduje się z ust pewnego leśniczego, który, jak okaże się na końcu historii, jest potomkiem Nadira i Seliny — głównych bohaterów opowieści i jednocześnie pradawnych dobrodziejów osady.
Wiele lat temu owe miasteczko nawiedzili trzej nieznani mężczyźni, którzy w zamian za przyniesione i wypełnione po brzegi złotem i srebrem sakwy zażądali drewna z okolicznego lasu. Początkowo zadziwieni propozycją tajemniczych bogaczy mieszkańcy w końcu ulegli żądzy pieniądza i powycinali prawie wszystkie drzewa z pobliskich wzgórz. Pozostał jedynie ogromny i samotny cedr, który również miał zostać ścięty.
Wizja bogactwa oślepiła ludzi zupełnie. Zapomnieli również o sadzeniu nowych drzew w miejsce wyciętych. Słońce wypaliło trawę pozbawioną cienia z koron drzew. Ziemia osuwała się, gdyż nie trzymały jej korzenie wyciętych roślin. Zwierzęta pouciekały, gdyż straciły schronienie. Bujny zielony bór zamienił się w… pustynię.
Dopiero widok bezgranicznych wydm (a przecież nie o piaszczyste złoto zabiegali mieszkańcy miasteczka) pozwolił ocknąć się mieszkańcom z szaleńczej pogoni za bogactwem. Bezsilni wysłuchują mądrych rad nieśmiałych — Nadira i Seliny, którzy przez cały czas z dala od miasta pielęgnowali swój młody ogród podobny do szkółki leśnej. Ich wiedza na temat roślin i przystosowania konkretnych gatunków do odpowiednich warunków pozwoli odrodzić się lasom, o ile dorośli skorzystają z pomocy młodych miłośników przyrody.
Oniryczny portret miasta wołającego o ocalenie prezentuje z kolei książka „Sen o Wenecji” Štěpána Zavřela.
Książka „Ostatnie drzewo” ukazała się w serii „Ja, Europejczyk”. W każdym z tytułów czeka na czytelnika niespodzianka ukryta w kodzie QR (np. „Ostatnie drzewo” czyta Agnieszka Ayşen Kaim, artystka sztuki opowiadania). Cała seria współfinansowana jest w ramach programu Unii Europejskiej „Kreatywna Europa”.
Książka „Ostatnie drzewo” Štěpána Zavřela w tłumaczeniu Moniki Motkowicz ukazała się nakładem wydawnictwa Tatarak.
Wizja świata pogrążonego w ciemności, ale i przesłanie, że nadzieja na przyszłość leży w rękach dzieci obecna jest w innej książce Štěpána Zavřela – „Odnalezione słońce”.
