Mieszkamy w czasach, gdy media społecznościowe dyktują standardy doskonałości – idealne uśmiechy, lśniące włosy, bezbłędne sylwetki. Dzieci od najmłodszych lat uczą się, że “normalność” oznacza dopasowanie się do wzorca. A co z tymi, którzy odstają? Co z stworzeniami o nieparzystej liczbie zębów, asymetrycznych stopach i skórze w nietypowym kolorze?
Matthew Gray Gubler, znany wielu jako ekscentryczny Dr Spencer Reid z serialu “Kryminalnych umysłów”, sięga po pióro i pędzel, by opowiedzieć historię każdego, kto kiedykolwiek czuł się niewystarczająco dobrym. “Rumpel Chwast” to nie tylko książka obrazkowa dla dzieci – to terapeutyczny manifest o prawie do osobliwości, zawinięty w humor tak absurdalny, że aż przeszywająco prawdziwy.
Autor i jego niekonwencjonalna droga twórcza
Matthew Gray Gubler to postać tak eklektyczna, jak bohater jego debiutanckiej książki. Urodzony w Las Vegas artysta to nie tylko aktor – to reżyser, malarz, model, a teraz również pisarz i ilustrator literatury dziecięcej. Jego kariera rozpoczęła się od studiów filmowych na Tisch School of the Arts w Nowym Jorku, skąd trafił prosto na plan “The Life Aquatic” Wesa Andersona, by następnie przez piętnaście lat wcielać się w rolę genialnego specjalisty od profilowania FBI.
“Rumpel Chwast” (w oryginale “Rumple Buttercup”) ukazał się w kwietniu 2019 roku i natychmiast wskoczył na szczyt listy bestsellerów New York Timesa. Co wyróżnia Gublera jako twórcę? Absolutna autentyczność – każde słowo w książce zostało napisane ręcznie, każda ilustracja narysowana własnoręcznie, włącznie z kodem kreskowym i stroną z informacjami o prawach autorskich. To projekt stworzony z obsesyjną dokładnością kogoś, kto sam doskonale rozumie, czym jest bycie “innym”.
Sam autor przyznaje, że książka powstała jako “136-stronicowy uścisk dla świata” – dla wszystkich, którzy czują się nieswojo we własnej skórze. W 2023 roku Gubler wydał drugą książkę dziecięcą, ponownie zdobywając status bestsellera, co potwierdza, że jego artystyczna wizja trafia w serca czytelników na całym świecie.
Trzy rozdziały o podróży z mroku ku światłu
Książka podzielona jest na trzy rozdziały, z których każdy stanowi kolejny etap emocjonalnej transformacji bohatera.
Rozdział pierwszy wprowadza nas do podziemnego świata Rumpla Chwasta – stworzenia o pięciu krzywych zębach, trzech cienkich włosach, zielonej skórze i asymetrycznych stopach. Mieszka w studzience kanalizacyjnej, przekonany, że jego wygląd budzi jedynie przerażenie i odrzucenie. Jedynym towarzyszem Rumpla jest Karl Słodyczak – wymyślony przyjaciel stworzony ze starych słodyczy, przymocowany do ściany. To poruszający obraz samotności, którą próbuje się zapełnić wyobraźnią.
Rumpel odnajduje namiastkę odwagi tylko dzięki skórce od banana, którą znajduje w śmietniku i nosi na głowie niczym talizman niewidzialności. Pod tym “przebraniem” czuje się bezpieczny – nikt go nie zauważy, nikt nie wyśmieje.
Rozdział drugi przynosi konflikt. Nadchodzi Doroczna Parada Piżamowców i Watocukrowych Naleśnikowców – jedyny dzień w roku, kiedy Rumpel może wyjść między ludzi bez lęku, bo wszyscy są przebrani i nikt nie zwróci uwagi na jego odmienność. Problem? Kosz na śmieci jest pusty. Brak skórki od banana oznacza brak ochrony, brak kamuflaży, brak odwagi.
Rozdział trzeci stanowi kulminację i prawdziwą lekcję życiową. Zmuszony do wyjścia bez swojej “maski”, Rumpel dokonuje odkrycia, które zmienia wszystko: otaczający go ludzie także są dziwni. Każdy ma swoje osobliwości, asymetrie, nietypowości. I właśnie ta różnorodność czyni ich wspaniałymi.
Narracja prowadzona jest prostym, poetyckim językiem, przesyconym ciepłem i subtelnym humorem. Gubler nie boi się mówić wprost o emocjach – o samotności “jak palec”, o pragnieniu przynależności, o paraliżującym lęku przed oceną innych.
Wartość i przesłanie – akceptacja jako akt odwagi
Najcenniejszym elementem tej opowieści jest jej uniwersalne przesłanie, skierowane zarówno do dzieci, jak i dorosłych: jesteśmy wspaniali właśnie dlatego, że jesteśmy dziwni. W świecie, który nieustannie próbuje nas ujednolicić, “Rumpel Chwast” staje się manifestem indywidualności.
Książka porusza kluczowe tematy:
Akceptacja siebie – Rumpel uczy się, że jego cechy, które uważał za wady, są po prostu częścią tego, kim jest. Nie musi się zmieniać, by zasłużyć na miłość i przyjaźń.
Przełamywanie barier społecznych – Skórka od banana to metafora masek, które wszyscy nosimy, próbując ukryć swoją prawdziwą naturę. Moment, gdy Rumpel wychodzi bez niej, symbolizuje odwagę autentyczności.
Empatia i zrozumienie – Odkrycie, że każdy jest “dziwny” na swój sposób, buduje most empatii między czytelnikiem a światem. Nikt nie jest doskonały, a niedoskonałość to właśnie to, co nas łączy.
Samotność i przynależność – Historia pokazuje, jak izolacja wynika często z naszych własnych lęków, a nie z rzeczywistego odrzucenia. Prawdziwa wspólnota rodzi się, gdy mamy odwagę pokazać się takimi, jakimi jesteśmy.
Dla dzieci to lekcja akceptacji różnic i budowania pewności siebie. Dla dorosłych – przypomnienie, że kompleksy często istnieją tylko w naszych głowach, a autentyczność to największy dar, jaki możemy ofiarować światu.
Warstwa graficzna – piękno nieporadnej kreski
Ilustracje Matthew Gray Gublera to osobny rozdział tej książki – i być może jej najbardziej charakterystyczny element. Artysta świadomie rezygnuje z wypolerowanej, komercyjnej estetyki na rzecz rysunku, który można określić jako “celowo nieudolny”. Kreska jest nierówna, postacie pokraczne, proporcje zaburzone – i właśnie w tym tkwi geniusz.
Rumpel wygląda jak ukochana przytulanka z dzieciństwa – niszczona, ale tym bardziej bezcenna. Jego zielona skóra przypomina akwarele, trzy włosy sterczą w różnych kierunkach, krzywe zęby nadają mu wyraz jednocześnie komiczny i rozczulający. To bohater, którego nie da się nie polubić.
Kolory są stonowane, z dominacją zieleni, brązów i sepii, co buduje atmosferę ciepła i nostalgii. Ilustracje zajmują większość przestrzeni książki – tekst stanowi raczej komentarz do obrazów niż odwrotnie. Ta decyzja sprawia, że “Rumpel Chwast” przemawia również do dzieci, które jeszcze nie czytają samodzielnie.
Szczególnie uderzające są sceny podziemnego świata Rumpla – studzienka, kanały, cienie – które kontrastują z kolorowością i ruchem ulicy na powierzchni. Ten wizualny kontrast podkreśla emocjonalną izolację bohatera.
Książka, którą trzeba mocno przytulić
“Rumpel Chwast. Opowieść o bananach, przynależności i byciu sobą” to pozycja, która zasługuje na miejsce w każdej domowej bibliotece – niezależnie od wieku czytelników. Matthew Gray Gubler stworzył dzieło intymne i uniwersalne zarazem, łączące humor z głęboką empatią, prostotę z wielowarstwowością.
Książka działa na wielu poziomach: młodsze dzieci cieszą się absurdalnymi ilustracjami i zabawnym bohaterem, starsze rozumieją przesłanie o akceptacji, rodzice odnajdują w niej pocieszenie dla własnych kompleksów. To jedna z tych rzadkich opowieści, które pomagają rozmawiaćo trudnych emocjach bez moralizowania czy patosu.
Czy warto wydać 32 zł na tę książkę? Bez wahania – tak. To inwestycja w emocjonalny rozwój dziecka, budowanie jego pewności siebie i kształtowanie postawy otwartości na różnorodność. A przy okazji – przypomnienie dla nas wszystkich, że nasze “dziwności” są tym, co czyni nas niepowtarzalnymi.
Rumpel Chwast, zielony potworek w skórce od banana, może stać się nowym przyjacielem Waszych dzieci – takim, który uczy najważniejszej lekcji: że nie trzeba być idealnym, by być kochanym. Wystarczy być sobą.
“Odkrywamy fascynujące obrzydlistwo – “Fuuj, ohyda!” Dana Marshalla w nieoczywistym przewodniku po świecie paskudztw
„Bolek i Lolek w poszukiwaniu polskich skarbów” – powrót kultowych bohaterów w iście przygodowym stylu
“Slow Down. Zwolnij. 50 opowieści o przyrodzie, która wnosi spokój do zabieganego świata” – zaproszenie, by w codzienności delektować się tym, co piękne, a ulotne
Wow! Wow! Wow! Naukowe szaleństwo! Podróż przez najbardziej zaskakujące tajemnice wszechświata z książką “Nie do wiary!”
„Tata. Człowiek, mit, legenda”, czyli osobisty bohater każdego dziecka – recenzja
“Twój genialny mózg” – książka, która wniknie w zakamarki umysłu Twojego dziecka
“Kefir w Kairze” Michała Rusinka – “nie przewodnik” po miastach świata
Fundamenty wiedzy i arkady wyobraźni – „Jak budować MOSTY. Książka dla małych inżynierów i wielkich marzycieli”
“Święta na świecie”, czyli czytelnicza podróż dookoła świata po tradycjach świątecznych
“ADHD. Jak to ogarnąć. Sprawdzone lifehacki dla nastolatków” – przewodnik po odkrywaniu własnej neuroróżnorodności
Książka “Rozgryzione” – jeden przewodnik na całe życie po nauce dobrego jedzenia
“Gol to nie wszystko” – książka o piłce nożnej dla dzieci, która trafia prosto w dziesiątkę!
“Odlotowe gołębie” – ptasi detektywi w akcji
Wyrusz w podróż z Wikingami – w przygody, które wybierzesz sam – “Co wolisz? Wikingowie”
“Bebechy, czyli ciało człowieka pod lupą” – anatomiczny rollercoaster, czyli podróż w głąb ludzkiego ciała
