„Jurka i Wąsik” to powieść sensacyjna pełna dramatycznych zwrotów akcji (jeż okazuje być bombą, przybywa kolejnych przeszkód na torach, po których pędzi mający wybuchnąć pociąg), dynamicznej fabuły (bohaterowie dosłownie pędzą na motorze), nieoczekiwanych zbiegów okoliczności z elementami detektywistycznych poszukiwań. Bohaterski wyścig z czasem (z mającą wybuchnąć bombą zegarową) jest źródłem stale rosnącego napięcia i jednocześnie czytelniczej motywacji do śledzenia przygód nietypowej dwójki bohaterów – młodziutkiej rezolutnej Jurki, obrończyni jeżów i Wąsika – świeżo mianowanego kierownika pociągu.
Zawiązanie akcji i galeria bohaterów
Nadszedł długo wyczekiwany dzień dla Berta, świeżo mianowanego kierownika pociągu, zwanego przez wszystkich (prócz matki, z którą mieszka) Wąsikiem, z racji charakterystycznego zarostu pod nosem. Właśnie dziś odprawić ma za granicę nowy pociąg.
Będzie to odświętny kurs, który wyruszyć musi punktualnie i oczywiście na czas dotrzeć do celu. W reprezentacyjnym pociągu prócz zwykłych pasażerów zasiądą bowiem pełne werwy, uszczypliwe, ba! awanturnicze ministry: ministra transportu – Wera, ministra środowiska – Mila oraz prezydent Kanduczystanu – raczej gburowaty i łasy na wszelkiego rodzaju zbytek (m.in. wykwintne jedzenie) wraz z kilkoma członkami swojej świty, w tym kluczowym dla akcji powieści – tłumaczem.
Chwilę przed odjazdem pociągu na peronie wśród sporej liczby gapiów pojawia się mała, ale rezolutna Jurka z Jeżowego Patrolu (ratuje jeże przed śmiercią m.in. na drogach). Chciałaby pojechać tak prestiżowym pociągiem, więc nie omieszka skorzystać z okazji i prosi o taką możliwość ciocię Madzię – kierowniczkę wagonu restauracyjnego. Na szczęście (przede wszystkim dla akcji powieści) rozsądna i odpowiedzialna służbistka, jak się później okaże kobieta przedsiębiorcza i z detektywistyczną smykałką, odrzuca pomysł zabrania dziewczynki po kryjomu na pokład pociągu.
O godzinie 11.00 nadchodzi pora odjazdu. Wąsik, chcąc maszyniście dać sygnał do odjazdu, unosi lizak kontrolera kolejowego w górę, wkłada gwizdek do ust, już ma zagwizdać, gdy mała dziewczynka – Jurka – chwyta go za ramię, krzycząc, że pociąg nie może odjechać, gdyż znajdują się pod nim jeże.
Wzrastające opóźnienie z sekundy na sekundę, później z minuty na minutę wzmaga niepokoje pasażerów nieznających powodu wstrzymania odjazdu pociągu, ale i emocje czytelników obserwujących kierownika Wąsika i małą Jurkę, którzy próbują uratować jeże, wyciągając je z niemałym trudem spod pociągu.
W momencie wyrzucenia Wąsika z pracy (za niesubordynację względem zawiadowcy i tym samym opóźnianie odjazdu pociągu) czytelnicza empatia względem tytułowych bohaterów sięga zenitu:
Oboje wyglądali jak nieboskie stworzenia. Dziewczynka, w samych majtkach i swetrze, była cała w czarnym smarze, ale chyba jej to nie przeszkadzało. Wąsik tulił do piersi marynarkę pełną jeży, koszulę miał podartą, a jego kolejarska czapka leżała pod kołami pociągu – i też z był cały umazany smarem.
Tak oto niespodziewanie i w niecodziennych okolicznościach zawiązuje się całkiem zwariowana więź dwójki zupełnie różnych, a jednak świetnie współpracujących ze sobą bohaterów:
Wąsik ruszył przez peron z opuszczoną głową, niosąc marynarkę pełną jeży. Obok niego dreptała dziewczynka ze spodniami pełnymi jeży. Z trudem dotrzymywała mu kroku.
– Mam na imię Jurka – wysapała.
– Świetnie – mruknął Wąsik.
(…)
Przyspieszył kroku, a Jurka ruszyła za nim biegiem.
Powieść sensacyjna, detektywistyczna i przygodowa
Bezrobotny i zrezygnowany Wąsik i dziarsko krocząca za nim Jurka ruszają, by przenieść uratowane spod pociągu zwierzęta w bezpieczne miejsce. Jeże tymczasowo trafiają do mieszkania matki głównego bohatera, w którym to dochodzi również do szokującego odkrycia:
– Ten chyba nie żyje – zauważa dziewczynka.
Wąsik przyjrzał się kulce i stwierdził:
– To w ogóle nie jest jeż. – Podniósł ją i dodał: – To jakaś gruda ziemi. Z gałązkami i liśćmi, i … czekaj no… drucikami i …
Otrzepał kulkę z ziemi i liści i zobaczył jakiś przedmiot z zegarkiem, jakby małym budzikiem. Była to…
Wąsik znieruchomiał, a jego serce podskoczyło ze strachu. Bomba.
Od tej pory czytelnicy mocno kibicować będą tytułowym bohaterom, towarzysząc im w dynamicznej akcji ukrycia bomby z dala od ludzi i zabudowań. Na jednym eksplodującym ładunku się jednak nie skończy.
„Jurka i Wąsik” to powieść sensacyjna jak się patrzy – to wiele dramatycznych zwrotów fabuły (m.in. jeż okazujący się bombą; kolejna bomba; liczne przeszkody, na jakie napotyka pędzący pociąg), szybka akcja (dosłownie pędzący na motorze bohaterowie), to sploty przypadków i nieoczekiwanych zbiegów okoliczności oraz ciągłe napięcie towarzyszące czytelnikowi związane z wyścigiem bohaterów z czasem (z mającą wybuchnąć bombą zegarową).
Miłośników detektywistycznych zagadek zadowoli i rozbawi dodatkowo wątek cioci Madzi, niepozornej pani detektyw w spódnicy. To właśnie jej bystre oko i wcale nieprzeciętny intelekt pomogą w rozwiązaniu zagadki dotyczącej podłożenia bomby i tym samym w odszukaniu niedoszłego zamachowca na prezydenta.
Kolejne detektywistyczne obserwacje cioci Madzi, odzwierciedlają racjonalny tok jej rozumowania, pozwalając na równoległe i niejako zaoczne rozwiązywanie przez czytelnika zagadki tajemniczego zamachowcy:
Ten człowiek przeraził się na śmierć. No, może na pół – pomyślała. – Cały się trzęsie. Jest blady jak ściana. Dlaczego? Co mu dolega? Czemu ten komunikat tak go przestraszył?
Na czytających „Jurkę i Wąsika” czeka niesamowity dynamizm akcji i fabularna gratka! Lekturę ciężko sobie dozować, odstawiając na kolejne czytanie. „Jurka i Wąsik” to książka, którą wprawiony czytelnik pochłania naraz!
Książka „Jurka i Wąsik” to jedna z wielu publikacji serii Mistrzowie Światowej Ilustracji. Czarna kreska (dosłownie kreska! – szkicująca charakterystyczny świat przedstawiony) Fiep Westendorp znana jest najmłodszym m.in. z kultowej serii o Jasiu i Janeczce.
Książka „Jurka i Wąsik” Annie M. G. Schmidt i Fiep Westendorp w przekładzie Jadwigi Jędryas została wydana nakładem Wydawnictwa Dwie Siostry.
Młodym miłośnikom literatury sensacyjnej i detektywistycznej polecam najnowszą część Biura Detektywistycznego Lassego i Mai, czyli „Tajemnicę filmu”, o której piszę we wpisie: Martin Widmark „Tajemnica filmu” – czyli, jak kręcony romans ustępuje miejsca sensacyjno-detektywistycznemu śledztwu oraz bardziej mroczną serię „Nelly Rapp”, którą w całości opisałam we wpisie: Seria „Nelly Rapp” – dlaczego książki Martina Widmarka przyciągają młodych czytelników jak magnes?
