„Świat opowiadany” to tytuł materiałów dydaktycznych m.in. serii obrazków i plansz do wczesnego wspomagania rozwoju mowy („Słowa w akcji!”), ale i zestaw w sumie 44 scenariuszy obrazkowych do zajęć rozwijających mowę z małymi dziećmi od 2. roku życia. To bowiem także spójny i bogaty, a opracowany m.in. przez Dorotę Szubstarską, program wychowania językowego, który w opowieściach (dialogu i opowiadaniu) pokłada i odnajduje potencjał do rozwoju mowy dziecka.
Dziś prezentuję część materiałów sygnowanych nazwą „Świat opowiadany” – scenariusze obrazkowe (34) skompletowane w dwóch zestawach oraz praktyczny podręcznik wychowania językowego „Dialog i narracja, czyli co się mieści w opowieści”, do którego dołączono kolejną porcję scenariuszy (12) będących jednocześnie punktem odniesienia podczas prezentacji poszczególnych elementów prezentowanego programu.
„Świat opowiadany”
Zestaw zawiera 17 scenariuszy obrazkowych, w skład których wchodzą historyjki obrazkowe (najczęściej 5- lub 6-elementowe) wraz z praktycznymi wskazówkami tworzącymi coś na kształt instrukcji do zajęć (dwie strony A4 do każdej historyjki).
Każdy obrazek mieszczący się na osobnej stronie A4 posiada opis załączony w scenariuszu, który pozwala przybliżyć dorosłemu zawartość treściową i jasność intencji ilustratora.
Wskazówki metodyczne dołączone do historyjki obrazkowej zawierają uproszczoną narrację, czyli zapis tekstu mówionego (proste zdanie, krótkie dialogi, liczne powtórzenia, powtórzenia samogłosek w wyrazach, wykrzykniki i onomatopeje), którego stopień trudności należy dopasować do możliwości konkretnego dziecka.
W krótkiej charakterystyce scenariusza autorki uwzględniają znaczeniowe elementy historii (m.in. wątki tematyczne), które stanowić mogą motyw przewodni rozmowy, zabawy i ćwiczeń z dzieckiem.
Osobne wskazówki w każdym scenariuszu dotyczą rekwizytów (m.in. pacynki, zabawki-zwierzęta, gadżety) pomagających w wielozmysłowych doświadczeniach i miniinscenizacjach.
Autorki załączają również propozycje zabaw związanych z fabułą. Omawiają m.in. miniinscenizacje, minipantomimy, zabawy tematyczne, zabawy w skojarzenia czy prace plastyczne.
Osobno omawianą grupę ćwiczeń stanowią zabawy słuchowo-ruchowe, wśród których znajdują się np. zabawy na sygnał, zabawy różnicujące barwy, tempo i natężenie dźwięków, pląsy, zabawy rytmiczno-słowne.
W ostatnim dziale wskazówek znajdziemy przykłady ćwiczeń językowych obejmujących bogacenie zasobów leksykalnych, zagadnienia gramatyczne i ćwiczenia artykulacyjne, fonacyjne, oddechowe, także budowanie zdań prostych w oparciu o łatwe schematy.
Zestaw zawiera również broszurę opisującą metodę pracy opartą na dialogu i narracji.
Na „Świat opowiadany” składają się następujące scenariusze: Bałwanek, Biedronka i żuk, Bałagan, Calineczka, Dzik, Historia choinki, Jaś i Małgosia. Kolorowa Pani wiosna, Malowanie domu, Prace w ogrodzie, Psota zajączka, Tadek Niejadek, Ubieranie misia, Wycieczka do miasta, Wypadek misia, zabawy z pingwinem.
„Nowy świat opowiadany”
Zestaw „Nowy świat opowiadany” to kontynuacja poprzedniego zbioru. W materiałach znajdują się nowe scenariusze obrazkowe. Jest ich również 17 – Brzydkie Kaczątko, chory ptaszek, Deszczowa przygoda, Dobre zwyczaje, Gotowanie zupy, Grzybobranie, Historia Świętego Mikołaja, Kolorowe nutki, Paweł i Gaweł, Pranie, Smok wawelski, Smutna jabłonka, Świerszczyk i mrówki, Wędkujące misie, Wilk i kózki, Wpadła gruszka do fartuszka, W przedszkolu.
Zestaw zawiera również wspomnianą broszurę opisującą metodę pracy opartą na dialogu i narracji.
„Dialog i narracja, czyli co się mieści w opowieści”
Tym razem kolejny pakiet dotyczy 12 opowieści. Są to – Jedzie, jedzie pan, na koniku sam…, Przygody pajacyka, Cisza na morzu, burza na morzu…, Budowanie domku, O deszczu i grzybku, Piesek brudasek, Remont!, Czerwony Kapturek, Zakupy Mikołaja, Jesienne fotografie, Idzie niebo ciemną nocą…, Hello, kitty!
Praktyczne wskazówki do opowieści rozpisane zostały w konkretnych rozdziałach podręcznika.
Podręcznik, który opisuje tzw. metodę dialogu i narracji, prezentuje spójny program wychowania językowego, zwracając uwagę na kilkanaście jego elementów, tj. funkcji opowieści:
- są źródłem wiedzy o świecie i języku (w różnych aspektach: składniowym, słownikowym, prozodycznym),
- podtrzymują naturalną gotowość dziecka do rozwoju poznawczego,
- stają się polem wspólnej uwagi,
- pozwalają porządkować emocje,
- są źródłem ćwiczeń będących celowym i świadomym programowaniem języka we wczesnej terapii logopedycznej,
- posiadają odniesienia do kulturowych i codziennych doświadczeń,
- sprzyjają tworzeniu naturalnego środowiska językowego,
- są punktem wyjścia do zabaw dramowych,
- zachęcają do polisensorycznych doświadczeń z rekwizytami i zabaw z przedmiotami,
- są wstępem do czytania,
- bawią, rozbudzają wyobraźnię i kształtują poczucie humoru,
- są pretekstem do rozmów z dzieckiem.
Opowieści nawiązują do różnego rodzaju narracji dziecięcych. Są to m.in.:
- bajki i baśnie, np. Brzydkie Kaczątko, Jaś i Małgosia, Czerwony Kapturek,
- wiersze i wierszyki, np. Biedronka i żuk, Dzik, Wpadła gruszka do fartuszka,
- opowieści sytuacyjne, np. Bałagan, Wycieczka do miasta, Gotowanie zupy.
Posiadają rozmaite przesłania, określane przez autorkę 'wartością dodaną’ opowieści. Mowa o m.in. nauce grzeczności (Dobre zwyczaje, Pranie), pochwale zaradności i samodzielności (Bałagan, Prace w ogrodzie, Wilk i kózki), o strachu, odwadze i radzeniu sobie w trudnej sytuacji (Burza na morzu, Jaś i Małgosia, Dzik), o przezwyciężaniu zwykłych trudności i wytrwałości w codziennych czynnościach (Remont, Ubieranie misia, Piesek brudasek), o radości zabawy, podróży i nie tylko (Grzybobranie, W przedszkolu, Malowany deszczyk).
Podręcznik, scenariusze i seria obrazków i plansz wydane zostały nakładem wydawnictwa Harmonia. Do kupienia m.in. tutaj.
Przy okazji zachęcam do zabawy i nauki z Pajdohistoryjkami. Historie Basi i Jasia to świetny pretekst do zabaw językowych, rozmów o sobie i świecie oraz zachęta do małych i dużych podróży.
Jako punkt wyjścia do ćwiczeń językowych warto skorzystać z historyjek obrazkowych z tytułowym chłopcem Bobo.
