Jak ekrany wpływają na mózg i zachowanie dziecka? - Przystanek Rodzinka - blog parentingowy o dzieciach okiem logopedki

Widok dziecka zapatrzonego w migający ekran tabletu czy telewizora jest dziś powszechny. Urządzenia te potrafią je uspokoić, zająć na dłuższą chwilę, a nawet czegoś nauczyć. Warto jednak wiedzieć, że intensywna stymulacja, jaką zapewniają, oddziałuje na delikatne, wciąż dojrzewające struktury mózgu. Dlatego tak istotne jest rozsądne zarządzanie kontaktem z technologią. Nie chodzi tu o surowe zakazy, ale o wypracowanie takich zasad, które będą wspierać harmonijny rozwój i które zaprocentują w przyszłości, także w okresie nastoletnim.

Dlaczego ekrany tak silnie przyciągają uwagę?

Układ nagrody w mózgu pod wpływem ekranu

Jasne kolory, szybkie zmiany scen i natychmiastowe efekty działań – to wszystko pobudza wydzielanie dopaminy, neuroprzekaźnika związanego z odczuwaniem przyjemności. Mózg dziecka jest na te bodźce wyjątkowo wrażliwy. Układ nagrody uczy się wtedy oczekiwać szybkich i intensywnych gratyfikacji. To właśnie dlatego tak trudno oderwać malucha od ulubionej gry – każdy kolejny poziom obiecuje nową porcję emocji. W efekcie, aktywności wymagające cierpliwości, jak układanie puzzli czy czytanie książki, mogą stać się dla niego mniej atrakcyjne.

Wpływ na koncentrację uwagi

Krótkie formy wideo, które dominują w mediach społecznościowych, trenują mózg do nieustannego “przeskakiwania” z tematu na temat. Uwaga przyzwyczaja się do ciągłej zmiany i nowości, przez co trudniej jej się skupić na jednej, dłużej trwającej czynności. Rodzice często obserwują pozytywną zmianę, gdy ich pociechy spędzą weekend z dala od ekranów. Wtedy okazuje się, że budowanie skomplikowanej konstrukcji z klocków lub wysłuchanie całej rozdziału książki znów staje się źródłem satysfakcji i angażującym zajęciem.

Kiedy dać dziecku pierwszy telefon? Kompletny przewodnik dla rodziców oparty na najnowszych badaniach

Jak ekrany oddziałują na codzienne funkcjonowanie dziecka?

Zaburzenia snu a światło niebieskie

Korzystanie z urządzeń emitujących niebieskie światło wieczorem to prosta droga do problemów z zaśnięciem. Ten rodzaj światła hamuje produkcję melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za regulację rytmu dobowego. Dziecko może być fizycznie zmęczone, ale jego mózg pozostaje w stanie pobudzenia, co skutkuje niespokojnym snem i problemami z porannym wstawaniem. Wyłączenie wszystkich ekranów na co najmniej godzinę przed pójściem spać pozwala układowi nerwowemu wyciszyć się i przygotować do nocnego wypoczynku.

Ekrany zagrażają sercu dzieci – odkrycia naukowców

Regulacja emocji w świecie wirtualnym i realnym

Gry i aplikacje dają dziecku poczucie kontroli – zawsze można cofnąć, powtórzyć lub zapisać grę. Prawdziwe życie nie oferuje takiej wygody. Maluchy, które wiele czasu spędzają w tych uporządkowanych, cyfrowych światach, mogą mieć trudności z radzeniem sobie, gdy w rzeczywistości coś pójdzie nie po ich myśli. Nawet drobna niepowodzenie, jak przewrócenie się wieży z klocków, może wywołać nieproporcjonalnie silną reakcję. Równowaga między czasem spędzonym przed monitorem a zabawą w realnym świecie jest kluczowa dla nauki przeżywania frustracji, nudy i opóźnionej gratyfikacji.

Budowanie zdrowych relacji społecznych w erze cyfrowej

Rozwój umiejętności społecznych

Nawet podczas gry online z przyjaciółmi, interakcje społeczne są inne niż te twarzą w twarz. W świecie wirtualnym brakuje całej gamy niewerbalnych sygnałów: mimiki, gestów, tonu głosu. Dzieci nie mają okazji, by ćwiczyć odczytywanie tych subtelnych komunikatów, które są fundamentem intuicji społecznej. Dlatego tak ważne jest, by czas przed ekranem równoważyć z aktywnościami w prawdziwym świecie – wspólnymi wyjściami na plac zabaw, spotkaniami z rówieśnikami czy po prostu swobodną zabawą. To właśnie te “nieuporządkowane” sytuacje najlepiej uczą nawiązywania i podtrzymywania relacji.

Nie da się i nie należy całkowicie eliminować ekranów z życia dzieci. Chodzi jednak o świadome zarządzanie tym czasem. Stawianie granic nie jest przejawem surowości, lecz inwestycją w rozwój zdolności poznawczych, emocjonalnych i społecznych naszych pociech. Dając im przestrzeń na nudę, kreatywną zabawę i bezpośrednie kontakty z rówieśnikami, pomagamy im budować wewnętrzną równowagę, która zaprocentuje na każdym etapie ich życia.

Źródło