Tak powinien wyglądać szkolny podręcznik do historii. Linearna opowieść z narracją w 1. osobie liczby mnogiej czasu teraźniejszego – bardzo spersonalizowana, a jednak obiektywna i uniwersalna. Bez manipulacji, przekłamań i faworyzowania. Po trosze album, w części picturebook, z elementami komiksu i pokaźnym zbiorem infografik – czyli obraz i słowo, które niosąc znaczenie, równocześnie rozbudzają ciekawość, czekają na czytelniczą interpretację i ocenę, zachęcają do dyskusji. Bezpośrednio padające pytania – bez autorskiej odpowiedzi, wymagające czytelniczego komentarza. Spajająca treść i ilustrację idea – naszą historię piszemy my sami każdego dnia.
Relacja: człowiek, świat, historia – każdy wpływa na los dziejów, wszyscy tworzymy historię
Koncepcja człowieka – jako części wszechświata, aktywnej jednostki stanowiącej o swoim losie, sławnych, ale przede wszystkim bezimiennych bohaterów dziejów, często anonimowych wspólnot – stopniowo odkrywana podczas lektury strona za stroną, niespiesznie, ale sukcesywnie nabierająca wyrazistości w kolejno prezentowanych opowieściach, została całościowo zwerbalizowana na ostatnich kartach książki.
Jesteśmy nie tylko aktorami, lecz także autorami naszej historii.
Piszemy ją czasem lepiej, czasem gorzej. Niektórzy z nas wybili się ponad przeciętność, wyróżnili, sprawując władzę, prowadząc badania naukowe, tworząc dzieła sztuki, pisząc utwory literackie.Potrzebujemy przywódców, wzorów do naśladowania, bohaterów. Ich biografie, czyny, dzieła często kształtują historię. O innych, nie tak wybitnych, szybko zapominamy.
Znane od starożytności ujęcie egzystencji ludzkiej w kategoriach teatralnych, a więc pokazanie człowieka jako marionetki uzależnionej od reżysera w osobie Boga lub innego fatum zrównoważone zostało drugą zaznaczoną w posłowiu koncepcją człowieka wolnego od przeznaczenia, niezależnego, aktywnie biorącego los w swoje ręce.
Po przeczytaniu całej książki, dokładnie śledząc jej ostatnie strony, czyli sylwetki “Sławnych z naszej historii”, ma się nieodparte wrażenie, że najważniejszymi bohaterami rozpoczętej 150 tysięcy lat temu opowieści są nie królowie, przywódcy, prezydenci czy owe jednostki wybitne.
Światło reflektorów teatru dziejów przedstawianego w “My i nasza historia” skierowane zostało na anonimową wspólnotę kobiet, mężczyzn, dzieci, którzy postanowili wyruszyć z Afryki, by w ciągu kilku tysięcy lat zaludnić niemal cały świat.
My, nasze dzieci – potomkowie wspomnianej wspólnoty również jesteśmy częścią dziejów zapoczątkowanych dawno temu i tak jak nasi przodkowie, nie wiemy, czego będziemy udziałem, ale idziemy, zmieniamy świat, tworzymy cuda.
Narracja – personalna, ale i obiektywna
Sposób opowiadania historii, tak jak i wspomniana wyżej idea wpływu zwykłego człowieka na bieg dziejów, daleka jest od akademickiej narracji w czasie przeszłym prezentowanej przez 3-osobowego wszystkowiedzącego sprawozdawcę, ale i interpretującego od razu komentatora.
“My i nasza historia” w całości opowiedziana została przez nas (narrator nierzadko oddaje również głos ludziom z kolejno powstających cywilizacji, wspólnot czy państw), którzy budujemy pierwsze domy, tworzymy miejsca kultu, zdobywamy nowe umiejętności i poszerzamy swoją wiedzę, łączymy się w ludy mające własny język, odrębne zwyczaje, szczególny styl życia, walczymy i umieramy, lecz także bawimy się na całego…
Polifonia głosów relacjonujących swoje życie, codzienne doświadczenia, perypetie, które jak później czas pokaże, okażą się częścią wielkich zmian na świecie sprawia, że czytelnik patrzy na rzeczywistość z wielu perspektyw, obiektywnie, bez cenzury kulturowej czy państwowej (m.in. bez powszechnego w szkolnych podręcznikach europocentryzmu).
Książka stara się opisać wszystkie ważniejsze zmiany cywilizacyjne, pokazując wzajemne i nieuniknione zależności historyczno-kulturowe. Podążając za pierwotną wspólnotą afrykańską, czytelnik poznaje Sumerów z Dolnej Mezopotamii, cywilizację doliny Indusu, społeczność chińską, egipską, helleńską, rzymską i wiele innych, aż po demokratyczną w przewadze współczesność.
Perspektywa ujmowania czasu – porządek linearny
Życie ludzkości, czyli tytułowa historia opowiadana jest z uwzględnieniem linearnego porządku. Oś czasu znaczona jest okrągłymi miliardami, następnie milionami, tysiącami, wreszcie setkami lat (im bliżej współczesności, tym znaczników jest więcej).
Wyszczególnione ramy czasowe stanowią swego rodzaju rozdziały w książce, wygodne dla młodszych czytelników wykazujących potrzebę dozowania lektury. Doświadczeni i wytrwali łatwiej dostrzegą etiologię, ale i analogię różnych wydarzeń, oraz przyczyno-skutkową naturę historii.
Ponadto, nie doszukamy się w książce konkretnych dat, znanych nazwisk (wyłączając spis załączony już na końcu albumu), jednoznacznie nazwanych przez historyków wydarzeń. Tworzenie nomenklatury konkretnych faktów, umieszczanie tych zdarzeń w sąsiedztwie innych już wcześniej “odatowanych” historycznych epizodów stanowić może (ale nie musi) punkt wyjścia do zgłębiania naszej przeszłości, wyjaśniania teraźniejszości i przewidywania przyszłości.
Eklektyczna forma – album, kompendium, picturebook, komiks, zbiór infografik
Czytelnik śledząc losy owej wspólnoty i kolejnych jej potomków wyrusza w podróż po całym świecie. Kierunki jej wypraw, sukcesywnie zasiedlane przez nią nowe tereny, zapisy osobistych doświadczeń, relacje okoliczności, próby interpretacji przypadków i zdarzeń prezentują mniejsze lub całostronicowe ilustracje (te zazwyczaj obrazują po prostu tekst), liczne mapy, infografiki, wypowiedzi umieszczone w komiksowych dymkach, plakaty, fragmenty lub tytuły książek. Zachęcających do zgłębiania naszej historii sposobów przekazania informacji jest zdecydowanie więcej.
“My i nasza historia” autorstwa Christophe Ylla–Somers oraz Yvan Pommaux (przy ilustracyjnej współpracy z Nicole Pommaux) okazuję się erudycyjnym i wyjątkowym pod każdym względem (rozmiaru – to wieloformatówka, formy – eklektycznej, narracji – podmiotowej, bo 1-osobowej, perspektywy ujęcia tematu – polifonia głosów narratora i ananimowych bohaterów dziejów) książką “o” (jak kto woli “do”) historii.
Lekcja historii z klasycznymi ilustracjami, ale z niecodzienną narracją, z treścią prezentowaną w większości w postaci infografik i komiksu, z wieloma pytaniami, bez zakończenia, w której czytelnik czuje się uczestnikiem historii – do kupienia na stronie Wydawnictwa TATARAK.