„Opowiadania do słuchania” to zestaw krótkich 10 historyjek, korelujących z nimi ilustracji i obrazków w formie żetonów oraz gotowych ćwiczeń usprawniających przede wszystkim funkcje słuchowe. Język opowiadań dostosowany do możliwości 3- i 4-latków doskonale ogniskuje uwagę najmłodszych na słuchanym tekście. Przygotowane ćwiczenia w formie tradycyjnych pytań, ale i zadań do wykonania (dokładanie obrazków, analizowanie ilustracji, tworzenie własnych wypowiedzi) sprawdzają rozumienie słuchanego opowiadania. Świetnie sprawdza się również podczas ćwiczeń pamięci słuchowej. Z pomocą ilustracyjnych plansz oraz obrazków na żetonach wpierają także rozwój percepcji wzrokowej (w tym pamięć) oraz kompetencji językowych (m.in. rozumienie i tworzenie definicji językowych, budowanie wyrażeń przyimkowych).
Zawartość i zalety zestawu:
- wyjmowana z okładki (możliwa do powielania do użytku własnego) czarno-biała INSTRUKTAŻOWA KSIĄŻECZKA pisana przystępnym językiem (idealnym dla rodzica niebędącego terapeutą), formatu A4 z 10 opowiadaniami i propozycjami ćwiczeń,
- 16 kolorowych, wyrazistych, ale nie jaskrawych i pstrokatych ILUSTRACJI realistycznie przedstawiających rzeczywistość bliską dziecku (dom, przedszkole, ulica, park, plac zabaw, sklep, gabinet lekarski itd.), wydrukowanych na matowym papierze pozbawionym refleksów (świetne rozwiązanie dla dzieci z zaburzeniami percepcji wzrokowej),
- zestaw 24 OBRAZKÓW na żetonach do wytłoczenia z grubego kartonu,
- solidna tekturowa TECZKA mieszcząca zestaw tablic i instrukcję.
Ćwiczone umiejętności, rozwijane kompetencje
– koncentracja na słuchanym tekście,
– odpowiadanie na pytania sprawdzające rozumienie słuchanego tekstu,
– pamięć słuchowa (powtarzanie zapamiętanych sekwencji słownych),
– układnie obrazków zgodnie z instrukcją tworzoną w oparciu o wyrażenia przyimkowe,
-pamięć wzrokowa (identyfikacja obrazków na żetonie z tożsamymi obiektami, osobami i zwierzętami na ilustracji; odtwarzanie z pamięci brakujących obrazków z wcześniej prezentowanego zestawu żetonów),
– logiczne różnicowanie zdań pod kątem zgodności z ilustracją (prawda/fałsz),
– wskazywanie obiektów, osób na ilustracji,
– dokładanie obrazków zgodnie z instrukcją tworzoną w oparciu o wyrażenia przyimkowe,
– tworzenie wyrażeń przyimkowych na podstawie ilustracji i obrazków na żetonach,
– budowanie zagadek językowych, czyli definicji słownych dotyczących rzeczy, osób, zwierząt widniejących na żetonach,
– tworzenie wypowiedzi poprawnych pod względem gramatycznym będących odpowiedziami na pytania do tekstu.
Jak pracować z zestawem?
Autorki – Jowita Wilk i Małgorzata Nowak – przedstawiają dwa główne tory pracy z zestawem, a wśród nich różne typy zadań ćwiczące konkretne umiejętności i rozwijające określone kompetencje. Szczegółowy ich opis, odnoszący się do jednego z dziesięciu opowiadań („Łazienka”), znajduje się poniżej. Do propozycji autorek dołączam własne warianty wykorzystania załączonych w zestawie pomocy.
Praca z tekstem
1. Wysłuchanie tekstu.
Dziecko słucha opowiadania czytanego przez rodzica, pedagoga lub terapeutę. Chcąc zogniskować uwagę dziecka, należy przed rozpoczęciem czytania poinformować go o pytaniach do tekstu, które pojawią się po wysłuchaniu opowiadania.
Historie nie są długie, raczej optymalne dla dedykowanej grupy docelowej, czyli dla 3- i 4-latków. Z towarzystwem ilustracji sprawdzą się również u 2-latków. Starszakom można samodzielnie rozbudować tekst o dodatkową narrację.
Ponadto, czytane opowiadania można nagrywać i odtwarzać dziecku (z wolnego pola lub w słuchawkach) w formie słuchowiska.
Język opowiadań naśladuje rozwój mowy dzieci 3- i 4-letnich, stąd czas teraźniejszy i 3. osoba liczby pojedynczej w narracji, przewaga zdań pojedynczych z powtarzalnym i klarownym schematem (nie pomijanie podmiotu!), słownictwo dotyczące czynności życia codziennego. Obecne są również liczne wyrażenia dźwiękonaśladowcze. Tekst jest spójny dzięki licznym wtrącanym przez narratora pytaniom wiążącym poszczególne wydarzenia i myśli narratora w logiczną całość.
2. Odpowiadanie na pytania do tekstu.
Po wysłuchaniu opowiadania dziecko odpowiada na zadawane przez dorosłego pytania. Autorki przygotowały 10 pytań, które nie tylko sprawdzają poziom zrozumienia tekstu, ale i pozwalają ćwiczyć (utrwalane w tym wieku) formy fleksyjne wyrazów będące oczekiwanymi odpowiedziami.
3. Określenia poprawności stwierdzeń (prawda/fałsz).
Do wykonania tego ćwiczenia potrzebna jest ilustracja znajdująca się w polu widzenia dziecka (w przypadku ćwiczeń pamięci wzrokowej dziecko zapoznaje się z ilustracją, po czym plansza znika). Zadaniem dziecka jest stwierdzenie, czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe. W drugim przypadku dziecko wyjaśnia, dlaczego twierdzenie nie jest zgodne z ilustracją.
Praca z ilustracjami
1.Ćwiczenia rozumienia.
Wśród najprostszych zadań dotyczących pracy z ilustracjami autorki proponują wyszukiwanie i wskazywanie na obrazkach przedmiotów wymienianych przez dorosłego.
Do kolejnego ćwiczenie potrzebne są żetony z obrazkami. Dziecko kładzie je we wskazane przez dorosłego miejsce na planszy, a następnie samodzielnie słownie określa jego położenie. Instrukcje rodzica lub terapeuty oraz odpowiedzi dziecka budowane są w oparciu o wyrażenia przyimkowe, np.:
- Połóż klocki obok łóżka. Gdzie są klocki ? Obok łóżka.
- Połóż czapkę na łóżku. Gdzie jest czapka? Na łóżku.
- Połóż kredki na stolik (lampkę nocną). Gdzie są kredki? Na stoliku (na lampce nocnej).
2.Ćwiczenie pamięci słuchowej.
Wypowiadanie do dziecka przez dorosłego dwóch lub więcej instrukcji z wyrażeniami przyimkowymi (z zadania wyżej) pozwoli ćwiczyć pamięć słuchową. Ilość zdań należy dostosować do kompetencji dziecka.
W kolejnym proponowanym przez autorki ćwiczeniu pamięci słuchowej wykorzystuje się wyłącznie żetony (4-6). Rodzic lub terapeuta kładzie je przed dzieckiem. Po kolei wymienia, następnie zakrywa i wypowiada nazwy obrazków (początkowo dwóch, potem trzech itd.). Zadaniem dziecka jest wybranie konkretnych obrazków i ułożenie ich w odpowiedniej kolejności (od lewej do prawej strony).
Ostatnie z tego typu ćwiczeń (w instrukcji autorek widnieje ono pod osobnym tytułem – „Ćwiczenia powtarzania”) polega na powtarzaniu wybranego słowa, później słów bez towarzystwa żetonów, np. piłka-banan-piesek.
3.Zagadki – definicje językowe.
Do tego ćwiczenia potrzebne są wyłącznie żetony. O ilości wykorzystanych w zadaniu żetonów (wpływa to na stopień trudności ćwiczenia) decyduje terapeuta lub rodzic, który rozkłada je przez dzieckiem. Następnie zadaje zagadkę dotyczącą jednego z nich. Dziecko wskazuje obrazek, który jest odpowiedzią na zagadkę. Ćwiczenie można kontynuować, dokładając nowy żeton.
Starszym dzieciom można zaproponować zamianę ról w ćwiczeniu i tym samym samodzielne budowanie definicji językowych (zagadek słownych).
4.Analiza i synteza wzrokowa.
Doceniając walor estetyczny szaty graficznej pomocy, można zduplikowane ilustracje wykorzystać do ćwiczeń składania obrazków z części.
Możliwych sposobów wykorzystania zestawu jest więcej. Zachęcam, by w komentarzach pod wpisem lub na profilach PrzystanekRodzinka dzielić się swoimi pomysłami.
„Opowiadania do słuchania. Ćwiczenia percepcji słuchowej dla dzieci” Jowity Wilk i Małgorzaty Nowak wydane zostały nakładem Wydawnictwa WIR.
