Obgryzanie paznokci, ssanie palca, zgrzytanie zębami to tylko niektóre szkodliwe nawyki dziecka (ale i dorosłych), które znacząco wpływają na rozwój i zdrowie. Niwelowanie, oduczanie stereotypowych czynności nie jest proste. Poznanie szerokiego zakresu negatywnych konsekwencji mobilizuje jednak do starań i włączenia rodziny (nie tylko dziecka) w terapię, oczywiście po wykonaniu dogłębnej diagnozy problemu. W artykule odpowiadam na najczęściej zadawane przez rodziców pytania: czym są parafunkcje w obrębie narządu żucia, jakie są ich przyczyny i konsekwencje oraz jaka powinna być terapia parafunkcji w obrębie narządu żucia.
Na naszym Instagramie znajdziecie więcej wskazówek logopedycznych dla rodziców w cyklu Przystanek Logopeda.
Szkodliwe nawyki dziecka w obrębie narządu żucia
Obgryzanie paznokci, przetrwałe nawyki ssania kciuka, innego palca, języka, włosów, ubrań, długotrwałe żucie gumy, nadgryzanie warg, przygryzanie policzków, zaciskanie zębów, zgrzytanie zębami, stukanie zębami, nawykowe podpieranie bródki.
Wymienione czynności to parafunkcje, które nie są związane z fizjologicznymi czy mechanicznymi procesami. Często powtarzane prowadzą do zmian czynnościowych, mięśniowych, morfologicznych w obrębie narządu żucia. Są jednoznacznie szkodliwymi nawykami. Niestety nieświadomymi.
Jeśli zauważasz u swojego dziecka takie szkodliwe nawyki, udaj się do specjalisty. Chcesz sprawdzić prawidłowe funkcje biologiczne w obrębie narządu żucia Twojego dziecka? Dostrzegasz inne czynności o patalogicznym przebiegu (np. oddychanie ustami, żucie z otwartymi ustami itp.)? Po czym poznać, że mowa dziecka nie rozwija się prawidłowo? Czym są kamienie milowe mowy i brak jakich powinien Cię niepokoić i skłonić do skonsultowania się ze specjalistą? Odpowiadam we wpisie: kiedy iść do logopedy?
Moje dziecko nie mówi, mówi mało lub nie chce mówić — kiedy iść do logopedy?
Przyczyny szkodliwych nawyków
Czynniki psychogenne, zaburzone napięcie mięśniowe (obniżone czucie głębokie w obrębie narządu żucia lub nadmierne pobudzenie mięśni żucia), niedostateczna lub nieprawidłowa stymulacja kompleksu ustno-twarzowego, zaburzenia stawów skroniowo-żuchwowych, stres cywilizacyjny, czynniki neurologiczne to tylko niektóre z przyczyn wspomnianych parafunkcji.
Konsekwencje parafukcji
Zaburzenie oddychania, połykania, żucia, wady wymowy, wady zgryzu, starcie zębów, bóle w stawie skroniowo-żuchwowym, głowy, karku, zmiany rysów twarzy, rany na ustach, palcach, dziąsłach, brak postępów w terapii logopedycznej, ortodontycznej to niestety nie wszystkie negatywne skutki, jakie niosą ze sobą parafunkcje.
Diagnoza i usuwanie szkodliwego nawyku
Tylko terapia usuwająca przyczynę (nie objaw!) ma szansę zakończyć się sukcesem. Szerokie podłoże występowania szkodliwych nawyków u dzieci w obrębie narządu żucia sugeruje wieloaspektowe podejście w diagnozie i terapii parafunkcji.
Praca nad usunięciem szkodliwego nawyku jest pierwszym etapem terapii miofunkcjonalnej. Do terapii nad parafunkcją pacjenta włącza się nie tylko rodzinę i logopedę, ale także psychologa, ortodontę, fizjoterapeutę (m.in. fizjoterapeutę stomatologicznego), nierzadko dietetyka, dermatologa czy terapeutę czaszkowo-krzyżowego. Wszystko w zależności od rodzaju parafunkcji i stopnia jej nasilenia.
Przemoc fizyczna, słowna, odwoływanie się do poczucia wstydu dziecka, stosowanie wyizolowanych „pomocy” w odzwyczajaniu od szkodliwego nawyku (m.in. malowanie paznokci gorzkim płynem, zakładanie specjalnego mundurka na kciuk, noszenie płytek przedsionkowych), czyli jednotorowe zabiegi nie przynoszą wymarzonego skutku. Parafukcje szybko wracają lub problem się pogłębia, napięcie emocjonalne rośnie, zaburzając relacje na linii rodzic – dziecko.
Terapia miofunkcjonalne, czyli szeroko rozumiane stymulacje, masaż ustno-twarzowy, ale i inne, równolegle prowadzone działania terapeutyczne (np. masaż całego ciała, zabawy paluszkowe, bajoterapia, odpowiednio dobrane jedzenie – twarde, wywołujące różne doznania sensoryczne, emocjonalne wsparcie, nierzadko zaangażowanie kilku specjalistów) tym samym wieloaspektowe podejście do problemu gwarantuje sukces terapeutyczny.
Logopeda na Teneryfie – harmonijny rozwój Twojego dziecka
