Literatura szwedzka dla dzieci w pigułce – ponadczasowy i ogólnoświatowy fenomen

Spójność tekstu z obrazem, brak tematów tabu, szacunek dla problemów, rozterek i wyobrażeń najmłodszych, dziecięcy humor, w większości dziecięca perspektywa, refleksja i rozrywka w jednym – to moja definicja szwedzkiej literatury dla dzieci.

O szwedzkiej literaturze dla dorosłych wiem niewiele. Z kolei piśmiennictwo dla dzieci autorów pochodzących z tej części Skandynawii fascynuje mnie od czasów studiów filologicznych. Wygaszona pieluchami, zupkami i praniem ekscytacja obudziła się na nowo, gdy pierwszy syn dorwał biblioteczny egzemplarz „Auta Maksa” Barbro Lindgren i Evy Eriksson. Obecnie nawet 2-latek potrafi celebrować ze mną lektury Astrid Lindgren, Gunilli Bergström czy Svena Nordqvista.

Kolejna stworzona przeze mnie lista (Listę naszych ulubionych 100 książkowych serii znajdziecie tutaj) tym razem obejmuje zarówno serie jak i książki autonomiczne szwedzkich autorów i ilustratorów XX i XXI wieku. Skupiłam się na pozycjach, które znają i czytają z nami dzieci (2,5 i 4,5-latek). Nie znajdziecie więc tu np. Martina Widmarka, którego twórczość trafia raczej do starszych czytelników. Jeśli się mylę, poprawcie mnie.

Listę oparłam na nazwiskach autorów. Każdą książkę bądź serię opisuję również osobą ilustratora, bo niezaprzeczalnie tekst i obraz w literaturze szwedzkiej tworzą spójną całość. Nie bez kozery spora część autorów to również ilustratorzy swoich (i nie tylko) książek.

W opisie pozycji znajduje się również nazwa wydawnictwa. Zazwyczaj pod jego nazwą kryje się link do wszystkich książek w serii lub do konkretnej pozycji, jeśli jest to tylko jedna książka autora. Czasami link źródłowy znajduje się w tytule książek – sytuacja ma miejsce, gdy na stronie wydawnictwa książki nie ujęte zostały w serie. Niejednokrotnie brakuje mi w księgarniach internetowych czy nawet katalogach bibliotecznych hasła przedmiotowego z nazwą serii, dzięki której można znaleźć wszystkie części z cyklu pod jedną nazwą. Mam więc nadzieję, że ta kompletna lista przyda się nie tylko mi.

W większości odsyłam Was do rodzimego wydawnictwa. Zakamarki są zdecydowanie liderem w wydawaniu szwedzkich książek dla dzieci w Polsce. Dlatego to jedno z moich ulubionych wydawnictw na polskim rynku.

W czym moim zdaniem tkwi fenomen szwedzkiej literatury dla dzieci?

To literatura nie znająca żadnego tabu. Jest tata samotnie wychowujący dziecko (seria o Albercie), jest śmierć (Czy umiesz gwizdać Joanno, Chusta babci), jest seks (Wielka księga siusiaków), jest przemoc (seria Przygody w Raj), jest tolerancja (Igor i lalki, Różowe życie), jest miłość.

To literatura doskonale oddająca świat dziecięcych myśli (Chusta babci – o umierającej babci: Doniece bez kwiatów. Kwiaty bez donic. Życie bez babci. Babcia bez życia), potrzeb (Nusia i baranie łby –Wszystkie dzieci lubią się kąpać – mówi tata. Ale nie Nusia. Dobrze jej na leżaku. Najchętniej by sobie pokopała), spraw, zmartwień, wyobrażeń (Filip i mama, która zapomniała – sfrustrowana mama jako smoczyca).

Ta dziecięca perspektywa, a niejednokrotnie i dziecięcy język, sprawia, że także dorośli bardzo chętnie sięgają po szwedzkie książki dla dzieci. Dla nas rodziców to coś w rodzaju poradnika – „Psychologia dziecka. Jak zrozumieć zachowanie najmłodszych?”. Ponadto, tylko z ust niezakłamanego jeszcze, szczerego dziecka możemy się dowiedzieć tak wiele o sobie.

To niezaprzeczalnie, choć może nie na pierwszy rzut oka, literatura wysokich lotów – świetnie skonstruowana fabuła, niedające się jednoznacznie ocenić zachowanie bohaterów, brak nachalnego moralizatorstwa, szczery dziecięcy humor, szacunek dla dziecka i jego świata.

Poniższą listę przygotowałam w formie do wydruku, by sprawnie wyszukiwać książki podczas wizyty w bibliotece czy księgarni

Pobierz

Dobranoc, Albercie Albertsonie

Nieźle to sobie wymyśliłeś, Albercie

Pospiesz się, Albercie

Albert i tajemniczy Molgan

Kto obroni Alberta?

Sprytnie, Albercie

Albert i potwór

Czy jesteś tchórzem, Albercie?

Co się stało z Albertem?

Kto straszy, Albercie?

Co cieszy Alberta?

Albert i Mika

Hokus-pokus, Albercie

Urodziny Alberta

Wiąż, ile chcesz, Albercie

Co mówi tata Alberta?

Albercie, ty złodzieju!

Jeśli chcesz więcej dowiedzieć się o Albercie Albertsonie, to zainteresuje Cię również ten mój wpis.

Mała Ida też chce psocić

Ach, ten Emil!

Emil i ciasto na kluski

Skąpy nie jestem, powiedział Emil

Boże Narodzenie w Bullerbyn (Gwiazdka w Bullerbyn)

Wiosna w Bullerbyn

Dzień Dziecka w Bullerbyn

Bullerbyn. Trzy opowiadania

Czy znasz Pippi Pończoszankę?

Pippi na wyspie Kurrekurredutt

Kolorowanka Pippi Pończoszanki

Ucieczka Pippi

Pippi się wprowadza i inne komiksy

Pippi zawsze sobie poradzi i inne komiksy

Pewnie, że Lotta umie jeździć na rowerze

Pewnie, że Lotta umie prawie wszystko

Pewnie, że Lotta jest wesołym dzieckiem

Lotta. Trzy opowiadania

Peter i Lena. Dwa opowiadania

Ja też chcę chodzić do szkoły

Ja też chcę mieć rodzeństwo

Kiedy Mały Findus się zgubił

Minuta Koguta

Niezwykły Święty Mikołaj

Pettson na biwaku

Polowanie na lisa

Biedny Pettson

Rwetes w ogrodzie

Tort urodzinowy

Findus się wyprowadza

Goście na Boże Narodzenie

Poznaj Pettsona i Findusa

Rok z Findusem

Nosek znajduje krzesło

Nosek i taksówka

Mama Mu na huśtawce

Mama Mu na sankach

Mama Mu sprząta

Mama Mu buduje

Kolorowanka Mamy Mu i Pana Wrony

Mama Mu nabija sobie guza

Mama Mu na rowerze i inne historie

Mama Mu czyta

Mama Mu na drzewie i inne historie

Wigilia Mamy Mu i Pana Wrony

Mama Mu na wycieczce i inne komiksy

Mama Mu na zjeżdżalni

Billy i gwizdek

Billy i potwór

Billy i tajemniczy kot

Billy w szkole

Billy jest zły

Smoczek Maksa

Nocnik Maksa

Wózek Maksa

Piłka Maksa

Lampa Maksa

Miś Maksa

Ciastko Maksa

Miska Maksa

Auto Maksa

Pieluszka Maksa

Ależ, Bolusiu!

Ładnie, Bolusiu!

Chrum, chrum, Bolusiu!

Cynamon i Trusia. Wierszyki od stóp do głów

Cynamon i Trusia. Wierszyki na okrągły rok

Cynamon i Trusia. Wierszyki o złości i radości

Najlepsi przyjaciele

Anioły, ciastka i wypadające zęby

Noc duchów

Najlepsze najgorsze urodziny

Zlatko, Beza i złodziej

Tsatsiki i Mamuśka

Tsatsiki i Tata Poławiacz Ośmiornic

Tylko Tsatsiki

Tsatsiki i miłość

Tsatsiki i Retzina

Tsatsiki i Per

Tsatsiki i wojna oliwkowa

Inne życie

Różowe życie

Czarne życie

Binta tańczy

Babo chce

Lalo gra na bębnie

Yeti

Duch z Butelki

Ela i Olek kąpią się

Ela i Olek jeżdżą

Ela i Olek jedzą

Ela i Olek bawią się

Ubranka Eli

Piłka Eli

Ela na plaży

Kwiaty od Eli

Jabłonka Eli

Wszystkie psy Eli

Nusia się chowa

Nusia i baranie łby

Nusia i bracia łosie

Jeśli interesuje Cię moja recenzja tej książki zapraszam tutaj.

Nusia i wilki

Sznurówka, ptak i ja

Ryba o imieniu Fabian

Życie według Duni

Szczęśliwy ten, kto dostanie Dunię

Do zobaczenia następnym razem

Kiedy ostatnio byłam szczęśliwa

Moje serce skacze z radości

Moje szczęśliwe życie

Więcej o Duni i jej tacie napisałam tutaj.

Auto robi brum

Mały, mały smyk

Bardzo wielki nos

Sweter włóż i już

Dziwne zwierzęta

Inna podróż

Maskarada

Sam w domu

Sens życia

A dlaczego?

Gdzie idziemy?

Jest tam kto?

Wymyśl coś!

Piaskowy Wilk

Piaskowy Wilk i ćwiczenia z myślenia

Piaskowy Wilk i prawdziwe wymysły

Raz, dwa, trzy, Piaskowy Wilk

Jeśli interesuje Cię moja recenzja książki Nusia i bracia łosie Piji Lindenbaum, zapraszam tutaj. Przegapiłeś opis serii o Albercie Albertsonie Gunilli Bergstrom lub Duni Rose Lagercrantz? Zerknij tutaj.