Pastelowe, nastrojowe, momentami odrealnione, czasami mroczne ilustracje oraz nowoczesne bajki najprawdopodobniej sięgające do europejskich podań ludowych (stworzenia podobne do elfów i innych leśnych istot) oraz tradycyjnych francuskich i niemieckich literackich baśni (splot magii i realizmu, nieokreślony czas i miejsce akcji, fantastyczni bohaterowie, motyw wędrówki), próbują oswoić ciemność, strachy i lęki, wydobywając utracony przez współczesnego człowieka pierwotny sens nocy – czyli błogą ciszę, kojący spokój, harmonijną ciemność.
Trzy historie, a precyzyjniej rzecz ujmując – bajki, spójnie wplecione w jedną opowieść. Trzech bohaterów i trzy przekazy. Na kompozycję „Nocnych opowieści” składają się trzy fabuły. Nie od dziś wiadomo – w literaturze cyfra trzy ma wyjątkowe, a czasami nawet magiczne znaczenie. Tak jest również w przypadku najnowszej książki Kitty Crowther.
Nie dotyczy to wyłącznie struktury. Choć, jak można się szybko zorientować, jest ona najbardziej wyraźna, bo kolorystycznie wyeksponowana. Mamy bowiem do czynienia z trzema wewnętrznymi historiami opowiedzianymi przez Niedźwiadkową Mamę na trzykrotnie padającą prośbę syna („Proszę, proszę, proszę! Poprosiłem trzy razy”.). Tekst każdej z odtwarzanych, jak można się domyślać, wielokrotnie co wieczór, bajek widnieje na białym tle. Z kolei główna osnowa „Nocnych opowieści” – czyli rytualne przygotowania do synu Niedźwiadka, a tym samym starania Niedźwiadkowej mamy, ich wspólne rozmowy, negocjacje, szepty, pocałunek – mieszczą się na pastelowo różowym tle. Ten odcień dominuje również na ilustracjach w całej książce – ciepły i radosny.
Bajka pierwsza – o strażniczce nocy
Co wieczór długowłosa kobieta, w której dostrzec można raczej rysy elfickie (niski wzrost, wyraźnie zaznaczone uszy – w omawianych opowieściach jednak nie spiczaste, silny związek z naturą, uzdolnienia magiczne – respekt wśród mieszkańców lasu zdobywa za sprawą tajemniczego gongu), a niżeli trollistyczne, przemierza gęsty las, by wszystkim istotom tam mieszkającym oznajmić, iż nadeszła pora snu, odpoczynku, oczekiwania na nowy dzień. Za chwilę cała przyroda samoistnie złączy się w magicznych godzinach snu.
Po raz kolejny do głosu dochodzi sugestywna cyfra trzy. Strażniczka nocy zatrzymuje się i pochyla przy trójce bohaterów. Rybie, niemogącej przestać ćwiczyć wyskoki do wody, przypomina – wieczór to pora, aby chwilowo poprzestać na osiągniętych sprawnościach. Pracowitą mrówkę, zanoszącą do mrowiska jeszcze jeden, kolejny, ponoć ostatni na dziś, płatek kwiatu, namawia do odłożenia na jutro niedokończonych obowiązków. Z kolei zawsze energiczną i niestrudzoną w zabawie łasiczkę ponagla do spania, zaznaczając, by poprzez swój odpoczynek pozwolić innym na chwilę wytchnienia.
Kolorystyka włosów strażniczki nocy jest tożsama z barwami spódnicy Niedźwiedziej Mamy. Zbieg okoliczności? Raczej celowy zabieg. Rodzic, każda prawie mama, tata, czasami babcia doszuka się w głównej bohaterce pierwszej opowieści swoich obowiązków, ale przecież jednocześnie przyjemności, czyli roli, w jaką co wieczór dane jest nam się wcielać. „Adasiu, Kasiu, Olu, Rafale, Jasiu! Mama, czyli od dziś strażniczka nocy nawołuje cię do snu!” – brzmi magicznie, zdecydowanie bardziej nadzwyczajnie, aniżeli rozkazujące „Marsz do łóżka” czy oklepane i prozaiczne „Pora spać”. Warto spróbować! 🙂
A kto usypia nocną strażniczkę? Humorystyczny akcent (którego nie zdradzę) równoważny ewentualne dziecięce niepokoje wywołane tajemniczą, bo po trosze nieznaną i mroczną postacią strażniczki, ilustracjami lekko zdeformowanego świata przedstawionego (najbardziej zbliżone do realnych okazują się być zwierzęta) czy nastrojem napiętego oczekiwania na zakończenie historii.
Bajka druga – o dziewczynce z mieczem
Po raz kolejny pierwiastek liryczności, splata się z magią, a historia o Zorze, małej, rezolutnej, dzielnej dziewczynce, najprawdopodobniej wywołuje również dziecięcy niepokój, a nawet i strach.
Początkowo poszukiwanie najpiękniejszej jeżyny w lesie kończy się dla Zory niepomyślnie – tylko jednak z pozoru. Głębokie jezioro, ciemny i gęsty las, nagłe, dziwne dźwięki za jej plecami i wreszcie pospieszna ucieczka przed …. zmorami własnej wyobraźni. Zora dzięki tej podróży znajduje przyjaciela, spokojne miejsce na odpoczynek, ale i przede wszystkim odkrywa cząstkę siebie – jeszcze bardziej odważną i skorą do przygód.
Dziecięce nieograniczone imaginacje, wymyślone straszydła, lęki wzmagane przez ciemność i wieczorną lub nocną porę najlepiej oswajać z najbliższymi. Na przykład przez wspólną lekturę.
Podobne przesłanie, zbliżoną tematykę (konfrontacja i oswajanie dziecięcych lęków) znaleźć można w „Szur szur ćwir plum!” – innej książce Kitty Crowther. Wspólna z „Nocnymi opowieściami” pozostaje również struktura opowieści oparta na potrójnych motywach i bohaterach. A wszystko to wplecione w rytualne usypianie dziecka – żabki Tymka – przez tatę.
Niesamowicie nośną znaczeniowo postacią jest główna bohaterka drugiej bajki. Jej atrybuty, a więc miecz, czerwona czapeczka i koszyczek pełen przysmaków przywodzą na myśl kolejno: heroizm i niezłomność rycerskich wojowników oraz ciekawość i fascynację wszystkim, co nowe i nieznane, jednocześnie trudny wybór między powinnością a przyjemnością, czyli decyzje, przed jakimi stoi Czerwony Kapturek lub inni młodzi i podobni charakterologicznie bohaterowie tradycyjnych baśni.
Bajka trzecia – o panu w długim płaszczu
Brodate stworzenie o imieniu Nobo na tyle małe, by zamieszkać w starym sowim gnieździe (naznaczonym skłonnościami i trybem życia ich poprzednich lokatorów) zmaga się z bezsennością.
Jak dwoje bohaterów poprzednich opowieści, Nobo również wyrusza w podróż – w poszukiwaniu snu.
Czy odnajdzie go w rozmowie z przyjacielem, w oczyszczającej i kojącej (uzdrawiającej?) kąpieli, a może w kamieniu, czyli przedmiocie będącym podróżniczą zdobyczą i jednocześnie pamiątką przywołującą na myśl bliską osobę?
W spokojny sen zapada każdy z bohaterów trzech historii.
Nie może być inaczej – błogie znużenie dopada również Małego Niedźwiadka. Tyle, że w dość niespodziewanym dla czytelnika towarzystwie… Warto sprawdzić, jaki zaskakujący kompozycyjnie rarytas przygotowała czytelnikom Kitty Crowther.
Kolejne zaskoczenie czeka nas na ostatniej zilustrowanej stronie książki. Tam dociekliwy czytelnik znajdzie odpowiedź na pytanie, kto lub co powie Mamie Niedźwiadka, że trzeba iść spać. Niestrudzoną bajarkę, która co wieczór obdarowuje swojego Niedźwiadka bajkami magicznymi, czekają również nocne opowieści – spisane już w książce.
Kitty Crowther udaje się odczarowywać tak mocno zaszczepione w świadomości dziecka pejoratywne znaczenie nocy. Długo przez nas wyczekiwane „Nocne opowieści” (z języka francuskiego tłumaczone przez Jadwigę Jędryas) mają już swoje miejsce w naszej biblioteczce zaraz obok baśni braci Grimm i Hansa Christiana Andersena. Razem tworząc „cudowne i pożyteczne” lektury oswajające dziecko ze światem w każdym jego odcieniu – białym, również czarnym, a nawet i różowym 😉 .
Do kupienia na stronie Wydawnictwa Dwóch Sióstr.
Zainteresowanych twórczością Kitty Crowther odsyłam do wpisu o bestsellerowej serii „Poka i Mina”.