“20-minutówki logopedyczne”- gotowe propozycje zajęć logopedycznych

“20-minutówki logopedyczne” przygotowane przez Iwonę Kowalcze-Filar, a merytorycznie konsultowane z Agnieszką Balą, to szereg ćwiczeń niezbędnych do pracy nad prawidłową wymową dziecka. Zestaw składa się z 10 gotowych propozycji zajęć logopedycznych opartych na schemacie sześciu ćwiczeń: oddechowych, motoryki małej, artykulacyjnych, sekwencji słuchowych, spostrzegania wzrokowego i pamięci. Pomoc znajduje zastosowanie zarówno w grupie i terapii indywidualnej.

Niezaprzeczalną zaletą pomocy są:

• gotowe do pracy z dzieckiem karty (zawsze opatrzone kierowaną bezpośrednio do dziecka słowną instrukcją, przejrzystymi i przystępnymi graficznie schematami wykonania przykładowych ćwiczeń) – niewymagające dodatkowych akcesoriów (prócz ołówka/kredki i kartki papieru),
• zadania oparte na zasadzie kompleksowego oddziaływania, czyli koordynacji czynności logopedycznych z działaniami percepcyjno-motorycznymi,
• niekrzykliwa, pastelowa szata graficzna,
• swobodnie wyjmowane z teczki arkusze formatu A4,
• atrakcyjne naklejki motywacyjne, którymi można nagradzać dziecko.

Pomoc dedykowana jest logopedom i rodzicom pracującym z dziećmi w wieku przedszkolnym oraz szkolnym, z dziećmi rozwijającymi się prawidłowo, jak i z tymi, u których stwierdza się nieprawidłowości rozwojowe na rożnych płaszczyznach.

Z zestawami można pracować w grupie (swobodnie wyjmowane karty świetnie nadają się do powielania), jak i podczas terapii indywidualnej.

• “Kilka słów od autorki”, czyli teoretyczne założenia metodyczne i praktyczne zastosowania ćwiczeń,

• przejrzyście i graficznie ujęty schemat 20-minutówek oraz wyjaśnienie zastosowanej kolorystyki i symboli graficznych ćwiczeń,

• 60 jednostronnych kart pracy formatu A4 podzielonych na 10 (rozróżnionych kolorem) propozycji gotowych około dwudziestominutowych zajęć,

• 100 naklejek motywacyjnych,

• tekturowa teczka mieszcząca wszystkie karty.

Każda z 10 propozycji zajęć logopedycznych zawiera 6 typów ćwiczeń:

• ćwiczenie oddechowe,
• ćwiczenie motoryki małej,
• ćwiczenie artykulacyjne,
• ćwiczenie sekwencji słuchowych,
• ćwiczenie spostrzegania wzrokowego,
• ćwiczenie pamięci.

Każdemu ćwiczeniu poświęcona jest jedna strona A4. Przejrzyście rozplanowane zadanie na kartce, ponadto klarowny i powtarzający się w każdym z zestawów schemat sześciu ćwiczeń, ułatwia terapeucie czasowe rozplanowanie poszczególnych części zajęć. Dla dziecka z kolei przewidywalny porządek zajęć dodaje mu pewności siebie i swoich umiejętności (wynika to ze znajomości następujących po sobie elementów terapii i zabawy), ale i jest źródłem zaufania względem terapeuty.

Przypominane w broszurze bezdyskusyjne twierdzenie dotyczące zależności miedzy prawidłowym oddychaniem a poprawnym mówieniem i właściwym rozwojem aparatu mowy – jest równocześnie uzasadnieniem pierwszeństwa tego typu zadań w zestawach.

Ćwiczenia oddechowe oznaczone zostały następującym symbolem:

W zestawach pojawiają się ćwiczenia, które dziecko będzie miało możliwość wykonywać w pozycji stojącej, leżącej lub siedzącej. Schematyczne, ale czytelne nawet dla 4-latka, instrukcje graficzne poparte są słownym komentarzem w formie polecenia skierowanego bezpośrednio do dziecka.

Prezentowane ćwiczenia mają na celu pogłębienie oddechu, zwiększenie pojemności płuc, wydłużenie fazy oddechowej i przede wszystkim zsynchronizowanie wydechu z wypowiadanymi sylabami, słowami i zdaniami.

Przykławe ćwiczenie – zestaw IX:

Wychodząc z założenia, że praca dłoni uruchamiana mózgowe ośrodki odpowiedzialne za jej funkcje percepcyjne i motoryczne, co z kolei skutkuje aktywizacją ruchowego ośrodka mowy, zdecydowano się na umieszczenie ćwiczeń motoryki małej jako następnych po ćwiczeniach oddechowych.

Ćwiczenia motoryki małej skupiające się na precyzyjnych ruchach dłoni i palców dziecka oznaczone zostały następującym symbolem:

Zadanie dziecka polega na narysowania obrazka po śladzie.

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

W kolejnym etap zajęć autorka proponuje ćwiczenia podnoszące sprawność narządów artykulacyjnych. Wśród zadań znajdują się przede wszystkim ćwiczenia ruchomych artykulatorów, czyli warg, języka, podniebienia miękkiego i żuchwy.

Ćwiczenia z przystępnie odmalowaną instrukcją zachęcającą do regularnego wykonywania zadań pod opieką dorosłego pozwolą usprawnić koordynację ruchową w zakresie aparatu artykulacyjnego oraz nabyć dziecku, wcale nie łatwą, umiejętności świadomego kierowania ruchami poszczególnych artykulatorów.

Ćwiczenia artykulacyjne oznaczone zostały następującym symbolem:

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Mając na uwadze poprawę uwagi i pamięci słuchowej, w proponowanych zestawach umieszczono ćwiczenia polegające na powtarzaniu różnych kombinacji sylab otwartych lub otwartych i zamkniętych (w przypadku bezdźwięcznych głosek szeregu syczącego – s, c).

Przed wykonaniem ćwiczeń należy prawidłowo ustawić narząd artykulacyjny. Poniżej przypomnienie ułożenia artykulatorów do poszczególnych głosek (Jagoda Cieszyńska, Metody wywoływania głosek):

• s – układ ust jak do uśmiechu (wargi rozsunięte jak do uśmiechu, nie przylegają do wewnętrznej strony siekaczy); czubek języka zazwyczaj za dolnymi siekaczami; boki języka uniesione są i przylegają do górnych zębów i dziąseł; górne zęby lekko zachodzą na dolne; podniebienie miękkie mocno przylega do tylnej ściany jamy gardła,
• z – układ ust jak do uśmiechu (wargi rozsunięte jak do uśmiechu, nie przylegają do wewnętrznej strony siekaczy); czubek języka zazwyczaj za dolnymi siekaczami; boki języka uniesione są i przylegają do górnych zębów i dziąseł; górne zęby lekko zachodzą na dolne; podniebienie miękkie mocno przylega do tylnej ściany jamy gardła, wiązadła głosowe drgają,
• c – wargi ułożone jak do uśmiechu, zęby zbliżone do siebie; czubek języka unosi się do wewnętrznej powierzchni górnych siekaczy lub pogranicza siekaczy i wałka dziąsłowego; brzegi języka dotykają górnych dziąseł i zębów; podniebienie miękkie silnie przylega do tylnej ściany jamy gardła,
• dz – wargi ułożone jak do uśmiechu, zęby zbliżone do siebie; czubek języka unosi się do wewnętrznej powierzchni górnych siekaczy lub pogranicza siekaczy i wałka dziąsłowego; brzegi języka dotykają górnych dziąseł i zębów; podniebienie miękkie słabo przylega do tylnej ściany jamy gardła, wiązadła głosowe drgają.

Ćwiczenia sekwencji słuchowych oznaczono następującym symbolem:

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Ćwiczenia spostrzegania wzrokowego polegają na powtórzeniu słowa wypowiedzianego przez dorosłego, a następnie wskazaniu przedstawiającego go obrazka.

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Ćwiczenia oznaczono następującym symbolem:

Ostatnie ćwiczenie zestawu polegające na powtarzaniu z pamięci usłyszanych nazw obrazków (wcześniej nazwanych przez terapeutę i dziecko) pozwala rozwijać pamięć i sprawność mózgu.

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Ćwiczenia z tej kategorii oznaczone zostały następującym symbolem:

Przykładowe wpisy do dziennika logopedy mogą zawierać szczegółowe informacje na temat przebiegu i postępów terapii logopedycznej. Takie wpisy mogą obejmować opis wykorzystanych metod i technik, a także ewolucję kompetencji i umiejętności językowych i mowy. Przykładowo, wpis może odnosić się do wykorzystania “20-minutówek logopedycznych”. W takim wpisie logopeda mógłby odnotować, jakie konkretne ćwiczenia z zestawu zostały przeprowadzone (np. ćwiczenia oddechowe, motoryki małej, artykulacyjne), jak pacjent reagował na poszczególne zadania oraz jakie postępy zanotowano w wymowie dziecka. Wartość tych ćwiczeń polega na ich uniwersalności – są one przydatne zarówno w pracy grupowej, jak i w terapii indywidualnej.

1. Data: 15.01.2024
   Pacjent: Jan Kowalski
   Zajęcia: 20-minutówki logopedyczne
   • Ćwiczenia oddechowe: Jan miał początkowe trudności z koordynacją, ale wykazał poprawę w trakcie sesji.
   • Motoryka mała: Dobra koordynacja ruchowa, niewielkie problemy z precyzją.
   • Zaangażowanie: Wysoki poziom koncentracji i zaangażowania w zadania.
   • Ogólna ocena sesji: Pozytywny start, zauważalna gotowość do nauki i poprawy.
     
2. Data: 22.01.2024
   Pacjent: Jan Kowalski
   Zajęcia: 20-minutówki logopedyczne
   • Ćwiczenia artykulacyjne: Poprawa płynności mowy, nadal wymaga pracy nad wymową niektórych dźwięków.
   • Sekwencje słuchowe: Bardzo dobra pamięć słuchowa i zdolność do naśladowania sekwencji.
   • Spostrzeganie wzrokowe: Pewne trudności, wymaga dodatkowych ćwiczeń.
   • Ogólna ocena sesji: Stały postęp, Jan wykazuje zrozumienie i wykonuje ćwiczenia z zainteresowaniem.
     
3. Data: 29.01.2024
   Pacjent: Jan Kowalski
   Zajęcia: 20-minutówki logopedyczne
   • Powtórzenie ćwiczeń oddechowych: Wyraźna poprawa, lepsza kontrola oddechu.
   • Powtórzenie sekwencji słuchowych: Znaczący postęp, doskonałe wykonanie ćwiczeń.
   • Motoryka mała i pamięć: Postęp widać, ale nadal wymaga pracy.
   • Ogólna ocena sesji: Znaczący postęp w porównaniu do pierwszej sesji, Jan jest bardziej pewny swoich umiejętności.

Wszystkie wpisy zrecenzowanych do tej pory na blogu pomocy edukacyjnych Wydawnictwa WIR znajdują się tutaj.

Wady wymowy – jak ćwiczyć z dzieckiem? Gotowe zestawy ćwiczeń i zabaw najczęściej zaburzanych głosek