Mózg nastolatka do 32. roku życia? Nowe odkrycia naukowców - Przystanek Rodzinka - blog parentingowy o dzieciach okiem logopedki

Jak rozwija się nasz mózg przez całe życie? Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge przeanalizowali obrazy tysięcy mózgów, by wyznaczyć kluczowe momenty przełomu. Okazuje się, że nasz centralny układ nerwowy przechodzi przez pięć odrębnych faz, a jedna z nich – kojarzona z młodzieńczością – jest zaskakująco długa. Zrozumienie tych etapów pozwala lepiej śledzić rozwój dziecka i naturalne procesy związane z wiekiem.

Początek: intensywny wzrost i porządkowanie (0-9 lat)

Pierwsza dekada życia to czas niezwykłej aktywności mózgu. Miliony połączeń nerwowych powstają w zawrotnym tempie. W tym okresie zachodzi proces, który specjaliści nazywają „przycinaniem synaptycznym”. Mózg wzmacnia istotne ścieżki komunikacji, jednocześnie pozbywając się tych słabszych i nieużywanych. Dzięki technikom obrazowania, takim jak traktografia MRI (metoda śledząca ruch cząsteczek wody w tkance nerwowej), widać, jak tworzą się szlaki łączące różne obszary mózgu. To fundament dla wszystkich przyszłych umiejętności, w tym mowy i uczenia się.

Długa droga dojrzałości: mózg młodzieńczy (9-32 lata)

Faza udoskonalania i integracji

Okres nastoletni w mózgu nie kończy się z osiągnięciem pełnoletności. Badania wskazują, że trwa on nawet do wczesnych lat trzydziestych. W tej długiej fazie mózg nie rośnie już tak intensywnie, za to staje się bardziej wydajny. Doskonali się komunikacja wewnątrz poszczególnych regionów oraz pomiędzy nimi. To czas specjalizacji i optymalizacji pracy całego systemu.

Co to oznacza dla rodziców?

Autorzy badania podkreślają, że nie chodzi o to, iż dwudziestoparoletnia osoba zachowuje się jak nastolatek. Chodzi o ciągłe, subtelne zmiany w strukturze mózgu, które prowadzą do większej dojrzałości i stabilności. Dla rodziców to ważna informacja – rozwój funkcji wykonawczych, takich jak planowanie czy kontrola impulsów, to proces, który trwa wiele lat po dzieciństwie.

Szczytowa forma i pierwsze oznaki zmian (32-83+ lat)

Stabilna dorosłość (32-66 lat)

W okolicy 32. roku życia mózg wchodzi w fazę stabilnej dorosłości. Jego struktura osiąga punkt zwrotny – wydajność jest wysoka, a poszczególne sieci neuronalne stają się bardziej wyodrębnione. To okres, w którym nasza inteligencja i osobowość są ustabilizowane, a mózg działa w przewidywalny, zorganizowany sposób przez ponad trzy dekady.

Wczesne starzenie (66-83 lata)

Kolejna znacząca zmiana następuje około 66. roku życia. Naukowcy nazywają ten etap wczesnym starzeniem. Choć mózg nieznacznie się kurczy, kluczową zmianą jest stopniowa reorganizacja jego sieci. Łączność między różnymi regionami słabnie, co może wpływać na szybkość przetwarzania informacji. Zmniejsza się także przepływ krwi, co wiąże się z wyższym ryzykiem pewnych schorzeń.

Późne starzenie (83+ lata)

Po 83. roku życia spadek łączności w mózgu staje się bardziej wyraźny. Biała istota, niegdyś obficie tworząca połączenia, zanika, a mózg zaczyna w większym stopniu polegać na kilku kluczowych obszarach. Zrozumienie tego naturalnego procesu jest istotne dla badań nad chorobami neurodegeneracyjnymi.

Znaczenie odkrycia dla rodziców i specjalistów

To przełomowe badanie po raz pierwszy tak wyraźnie wyznacza główne fazy strukturalnego rozwoju mózgu w ciągu całego ludzkiego życia. Jak zauważają naukowcy, świadomość, że rozwój ten nie jest jednostajny, ale ma kluczowe momenty przełomowe, pomaga zrozumieć, kiedy jego struktura jest szczególnie wrażliwa. Może to rzucić nowe światło na przyczyny odmiennego rozwoju u niektórych dzieci oraz na procesy prowadzące do demencji. Eksperci, tacy jak profesor Tara Spires-Jones, podkreślają, że choć wiek podany w badaniu jest uśredniony, to odkrycie doskonale wpisuje się w dotychczasową wiedzę o mózgu. Dla nas, rodziców, to przypomnienie, że rozwój jest długim, wieloetapowym tańcem, który warto obserwować z ciekawością i zrozumieniem.

Źródło