Umiejętność czytania, dokonywania działań arytmetycznych, nauka geometrii, a nawet odczytywanie planów i map opiera się na zdolności odwracania figur, przedmiotów, wzorów (np. liter, cyfr) na płaszczyźnie i w przestrzeni. Charakteryzowany zestaw ćwiczeń okazuje się być remedium dla dzieci wykazujących trudności w wymienionych wyżej obszarach.
Zestaw “Kocham się uczyć” Jagody Cieszyńskiej nie jest nowością wydawniczą, ale w swojej praktyce logopedycznej, a także na gruncie prywatnym sięgam po nią na tyle często, że postanowiłam podzielić się własną opinią i sposobem pracy z zestawem.
Zawartość
- 27 kart:
- 11 nienumerowanych kart z obrazkami tematycznymi (konkretnymi),
- 16 numerowanych kart z obrazkami atematycznymi (abstrakcyjnymi, graficznymi, literopodobnymi),
- 16 folii z obrazkami atematycznymi odpowiednimi dla numerowanych kart,
- instrukcja,
- teczka na gumkę mieszcząca wymienione materiały.
Ćwiczone umiejętności, rozwijane kompetencje
- odwracanie wzorów o 90˚ i 180˚ na płaszczyźnie oraz w przestrzeni względem osi pionowej i poziomej,
- rozpoznawanie odwróconych obrazków tematycznych (konkretnych) i atematycznych (abstrakcyjnymi, graficznymi, literopodobnymi),
- stymulowanie wyobraźni przestrzennej,
- rozwijanie percepcji wzrokowej potrzebnej podczas nauki czytania, nauki geometrii, posługiwania się mapą i rozwiązywania zadań na arytmetycznych.
Trudności w spostrzeganiu różnic między grupami liter, znaków cyfr lub ich układu, np.
- A Y
- M W
- j f l
- PA AP
- m w
- u n r
- a e
- o c
- 2 5
- 6 9
- 21 12
- 36 63
odwróconych w płaszczyźnie pionowej i/lub poziomej mają zwłaszcza dzieci z zaburzeniami procesu formowania się dominacji stronnej i dzieci leworęczne oraz ze skrzyżowaną lateralizacją.
Dla dzieci mających kłopoty z odwracaniem wzorów charakteryzowana pomoc nadaje się idealnie.
Na kartach tematycznych i atematycznych wzór, do którego porównuje się obrazki po wykonanych już obrotach znajduje się zawsze po lewe stronie karty. Sześć pozostałych obrazków to rozwiązania będące wynikiem zastosowania następujących zasad:
- bez obrotu
- obrót na płaszczyźnie o 180˚ względem osi pionowej
- obrót w przestrzeni o 180˚ względem osi poziomej
- obrót na płaszczyźnie o 180˚
- obrót na płaszczyźnie o 90˚ w prawo
- obrót na płaszczyźnie o 90˚ w lewo
Obrazki tematyczne
Pracując tym zestawem, zawsze rozpoczynam od zachęcenia dziecka do odszukania takiego samego obrazka (reguła: bez obrotu), jaki został zaprezentowany na wzorze po lewej stronie karty pracy. Tego rodzaju identyfikacja dokonana przez dziecko jest najprostszym sposobem weryfikacji podstawowych umiejętności lub ewentualnych zaburzeń percepcji wzrokowej.
Kolejne ćwiczenia odwracania obrazków z zastosowaniem pięciu pozostałych zasad opatruję stosowanym komentarzem i przykładami odwołującymi się do doświadczeń dziecka.
Własne doświadczenie mówi, ze dużo czasu poświęcić należy obrotowi w przestrzeni o 180˚ względem osi pionowej. Sformułowania w takiej formie nie kieruję oczywiście do dziecka. Najczęściej wystarczy pokazać ruch, czyli zmianę położenia wybranego a konkretnego przedmiotu (maskotka, zabawka), ewentualnie podeprzeć go komunikatem: obróć tak samo, obróć bokiem.
Ważne! Przedmiot pokazujemy dziecku bokiem (nie przodem). Obracając np. kubeczek zauważamy, że kubeczek po odwróceniu ma ucho z drugiej strony, a obrazek na kubeczku znika z pola widzenia. Spoiler auta czy ogon zebry również jest z drugiej strony. Motor pojedzie w przeciwną stronę, a po obrocie widzimy plecy pana z klocków, a jego podniesiona ręka jest teraz z drugiej strony.
Autorka sugeruje równocześnie prezentować obrót dłonią. Do ruchu tego cały czas intuicyjnie będziemy się odwoływać. Wizualizacja ta trafnie uświadamia zmianę wyglądu przedmiotu oglądanego “z drugiej strony” [efn_note] J. Cieszyńska, Kocham się uczyć. Wydawnictwo Edukacyjne, s.2. [/efn_note].
Od konkretu przechodzę następnie do ćwiczeń z kartą pracy. Dziecko szuka obrazka obróconego bokiem.
Przy ćwiczeniach z obrotem będącym realizacją kolejnej reguły: obrót w przestrzeni o 180˚ względem osi poziomej również posiłuję się ruchem ręki z równoczesnym komunikatem “obrót dołem” lub potocznym “do góry nogami”.
Trzy pozostałe obroty – na płaszczyźnie – nie rodzą większych problemów. Nie widzę przeciwwskazań, by również nie odwoływać się do ruchu dłoni, tym razem na płaszczyźnie. Jeśli tylko gimnastyka nadgarstka (przy obrocie na płaszczyźnie o 180˚ nie sprawia terapeucie/rodzicowi większych problemów 😉 .
Obrazki atematyczne
Autorka, zaznaczając brak możliwości odwołania się do doświadczeń dziecka przy wzorach atematycznych, proponuje czteroetapowe ćwiczenia z wykorzystaniem przygotowanych specjalnie folii.
W etapie pierwszym polegającym na odszukaniu takiego samego obrazka, jak ten znajdujący się oddzielnie po lewej stronie, dziecko posiłkuje się folią, którą bezbłędnie weryfikuje poprawną odpowiedź.
Kolejny krok to rezygnacja z folii i samodzielna próba odnalezienia takiego samego wzoru.
W trzecim etapie terapeuta przypomina ruch ręki będący wizualizacją odwrócenia dokonywanego w umyśle, a następnie przykłada folię do obrazka z lewej strony, odwraca ją w przestrzeni względem osi pionowej. Dopiero wtedy prosi o odszukanie odwróconego obrazka, używając folii.
Ostatni etap to samodzielne odszukanie obrazka odwróconego w przestrzeni względem osi pionowej.
Pozostałe obroty o 90˚ i 180˚ na płaszczyźnie i w przestrzeni to kolejny etap ćwiczeń z dziećmi, które opanują opisane wyżej umiejętności.
Owocnej zabawy i nauki z dziećmi!