Pytanie – jak być dobrą mama, jak być dobrym tatą niejednokrotnie zadaje sobie każdy rodzic. Bo bycie dobrym rodzicem to twardy orzech do zgryzienia. W artykule starałam się przekazać praktyczne podpowiedzi, które wspierają rodziców w dążeniu do zdrowego rodzicielstwa. Przewodnik łączy nasze osobiste doświadczenia rodzicielskie z wiedzą ekspertów z całego świata. Opisuję nasze intuicyjne działania oparte na codziennych obserwacjach, jak i metody wynikające z globalnych badań w dziedzinie wychowania dzieci. W artykule przytaczam konkretną literaturę, która pozwoli zgłębić warsztat rodziców i wzbogacić własne podejście do rodzicielstwa.
Jak ustalać mądre granice?
Wytyczanie granic: Dzieci pragną granic, które pomagają im porządkować skomplikowany świat. To również podstawa bezpiecznego rozwoju. Stawianie granic często przejawia się w ustalaniu godzin korzystania z urządzeń elektronicznych lub czasu na odrabianie lekcji.
Samodzielność: Nie próbuj rozwiązywać wszystkich problemów za dziecko. Pozwól im na samodzielne szukanie rozwiązań, co wzmacnia ich odporność i niezależność. Pozwalaj dziecku na samodzielne sprzątanie zabawek, gdy jest na to gotowe. Zachęcaj do pomocy w domowych obowiązkach (w zależności od wieku), np. w nakrywaniu do stołu, sprzątaniu po posiłkach, odkurzaniu czy wynoszeniu śmieci. Nam sprawdza się wiszący na lodówce kalendarz obowiązków domowych, na których każdy członek rodziny zaznacza (plusem, sercem lub innym pozytywnym symbolem) wykonane zadania.
Z całego serca polecam wszystkim rodzicom książkę „Rodzicielstwo bez awantur. Książka pokazuje dyscyplinę jako jeden z najbardziej znaczących aspektów świadomego, celowego i umiejętnego wychowania. Podejście ujęte w wyrażenie ‘dyscyplina wolna od awantur’ czy tytułowe ‘rodzicielstwo bez awantur’ polega na nakładaniu ograniczeń bez utraty emocjonalnego kontaktu z dziećmi i kształtowaniu ważnych umiejętności emocjonalnych i interpersonalnych (m.in. introwersji czy empatii), za które odpowiada najmłodsza ewolucyjnie część mózgu.
„Rodzicielstwo bez awantur. Jak odzyskać spokój w rodzinie i wesprzeć rozwój dziecka” – recenzja
Jakościowy czas z dziećmi – klucz do wzmacniania więzi
Spędzaj z dziećmi czas, który będzie dla nich wartościowy. Bez telefonu, ukradkowego odpisywania na maile, bez sprawdzania komunikatorów, bez równoczesnego ogarniania domu itp.
My rytualnie codzienne czytamy książki, które rozwijają wyobraźnię i słownictwo. Chętnie włączamy się (ale i organizujemy) akcje czytelnicze, a w “pracę” przy projektach angażujemy dzieci. Bez wsparcia dzieci ogólnopolska akcja Biblioteka Przyjazna Dzieciom nie zakończyłaby się ogromnym sukcesem.
Wspólnie gotujemy, bo jest to nie tylko okazja do nauczenia dzieci podstaw kulinarnych, ale także moment na rozmowy o zdrowym odżywianiu i tradycjach kulinarnych. Wspólny obiad przy stole w dni wolne od szkoły i pracy to reguła. Mnóstwo porad o zdrowych nawykach żywieniowych czerpiemy z książki „Rozgryzione” Marty Kostki i Zuzanny Wędołowskiej. Autorki zarażają fascynacją jedzeniem i udowadniają, że żywienie i miłość są ze sobą nierozłącznie związane.
„Rozgryzione” – jeden przewodnik na całe życie po nauce dobrego jedzenia
Organizuj rodzinne wieczory gier planszowych, które uczą strategicznego myślenia i współpracy. Zerknijcie na naszą listę – Najlepsze gry karciane i gry planszowe dla dzieci. To 30 sprawdzonych tytułów.
Wykorzystaj weekendy na rodzinne wycieczki na łono natury, podczas których dzieci mogą nauczyć się podstawowych umiejętności przetrwania, obserwacji przyrody oraz zasad ekologii. Świat, ba! Polska pełna jest uroczych zakamarków.
Sprawdź nasze wyprawy i atrakcje dla dzieci opisane we wpisach:
Rzeszów – atrakcje dla dzieci (i nie tylko) w stolicy Podkarpacia
Podkarpacie – atrakcje dla dzieci, czyli co zobaczyć na Podkarpaciu (lista ponad 25 miejsc)
Jedzie pociąg z daleka… Widok z okien Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej
MIĘDZYZDROJE – atrakcje dla dzieci – TOP 20
Malta – spektakularne punkty widokowe, których nie możesz przegapić
Chorwacja z dziećmi — top 10 miejsc na nie tylko rodzinne wakacje
Teneryfa — atrakcje dla dzieci — nasz TOP 15
Barcelona z dziećmi – odkrywajcie najlepsze atrakcje dla dzieci w Barcelonie!
Regularne wspólne seanse filmowe z filmami edukacyjnymi (Inspirujące filmy edukacyjne dla dzieci, jakie serwuje nam Netflix – lista ponad 10 familijnych hitów, Filmy animowane i bajki dla dzieci na Netflix – lista 10 tytułów, Disney Plus (Disney+) — najlepsze filmy edukacyjne dla dzieci — lista 10 tytułów, Top 10 – filmy dla dzieci (i nie tylko) na HBO Max) to również doskonała okazja do rozmów na ważne tematy i dzielenia się emocjami. Pamiętaj, że każda z tych aktywności buduje trwałe wspomnienia i wzmacnia więzi rodzinne, jednocześnie ucząc dzieci nowych umiejętności i wartości.
Bycie wzorem do naśladowania – nauka poprzez obserwację
Dzieci uczą się przez obserwację. Staramy się (!) być wzorem do naśladowania, pokazując odpowiednie zachowania. Teraz już potrafimy przyznawać się do błędów i uczyć dzieci, jak i kiedy przepraszać.
Wiele treści wynieśliśmy z książki „Recepty Starego Doktora“. Zbiór zaleceń lekarza i pedagoga w jednej osobie mimo upływu czasu nie traci na aktualności. Przeciwnie – akceptacja indywidualności młodego człowieka, jego prawa do współdecydowania o sobie i do popełniania błędów, także szeroko rozumiana tolerancja różnorodności dziecka, ale i poszanowanie jego godność mają dziś niebagatelne znaczenie.
Jak kochać dziecko? „Recepty Starego Doktora. Wypisy z dzieł Janusza Korczaka” – recenzja
Jak skutecznie chwalić dzieci? Budowanie pozytywnej samooceny
Konkretne pochwały są bardziej skuteczne niż ogólne komplementy. Zauważać warto i doceniać dobre zachowania, które chcesz wzmacniać. Użyj “plotkowania” na korzyść – pozwól dziecku usłyszeć, jak pozytywnie mówisz o nim innym. Te i inne rady dotyczące pochwał znajdziecie w książce „Jak mówić, gdy dzieci nie słuchają”, książce do której wracamy przynajmniej raz w tygodniu oraz w poradniku „Mózg na tak”.
„Jak mówić, gdy dzieci nie słuchają” – poradnik dla rodziców, opiekunów i nauczycieli
„Mózg na tak” Daniel J. Siegel i Tina Payne Bryson – recenzja
Rozwijanie umiejętności społecznych – budowanie pewności siebie
Zadawaj dziecku codziennie pytania, które rozwijają umiejętności konwersacyjne. Ucz je prostych sztuczek, jak patrzenie w oczy, aby budować pewność siebie. Zwracaj uwagę na ich emocje i ucz, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Od kiedy tylko pamiętam pracujemy z emocjami dzieci. Nowe doświadczenia, liczne adaptacje w grupach przedszkolnych i szkolnych potęgują emocje, na którymi pracujemy. Polecam z całego serca wpis “Książki dla dzieci o emocjach“, w którym omawiam najcenniejsze tytuły pomagające nam wspomagać rozwój emocjonalnych naszych dzieci.
Książki dla dzieci o emocjach — lista ponad 10 tytułów
Wychowanie wdzięcznych dzieci – uczenie szacunku i empatii
Pomoc społeczna: Pomaganie innym przez cały rok może pomóc dzieciom zbudować poczucie własnej wartości. Angażuj dzieci w wolontariat i działania charytatywne. Oprócz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, znane są nam akcje takie jak “Szlachetna Paczka”, gdzie rodziny przygotowują paczki z żywnością i artykułami pierwszej potrzeby dla osób potrzebujących. Innym przykładem jest “Dzieci Dzieciom”, gdzie dzieci zbierają zabawki i książki dla rówieśników z uboższych rodzin. W wielu miastach Polski, ale i Hiszpanii popularne są również lokalne zbiórki żywności organizowane przez Caritas czy parafie. Ciekawe są także inicjatywy ekologiczne, takie jak sadzenie drzew czy sprzątanie lasów i parków. Wszystkie te działania nie tylko pomagają innym, ale również uczą młodych ludzi empatii, odpowiedzialności i aktywnego uczestnictwa w społeczności.
Rozmowy o wartościach: Codzienne rozmowy o wartościach, takie jak uprzejmość, uczciwość i szacunek, są ważne dla ich rozwoju moralnego. Jestem pewna, że codzienne dyskusje o tym, co oznacza bycie dobrym człowiekiem wraz z dobrym rodzicielskim świadectwem owocuje. Nie odkryję przed Wami Ameryki, pisząc, że motywacją do tego typu rozmów jest dla naszej rodziny przede wszystkim literatura dla dzieci. Z ostatnio wspólnie czytanych książek polecam: „Milion dobrych uczynków” (Kiedy pieniądze stawiają życie do góry nogami…), „Jedno oko na Maroko. Rozmowy z osobami, które się wyróżniają” czy interaktywną przygodę „Wszyscy się liczą” Kristin Roskifte.
„Rozmowy o wychowaniu w szacunku. Nastolatki” – przewodnik dla rodziców XXI wieku
Zdrowe nawyki żywieniowe – klucz do fizycznego rozwoju
Kluczem do sukcesu jest wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych, dobry rodzicielski przykład (m.in. jemy to samo), wspólne gotowanie, wspólne posiłki i celebrowanie wspólnego czasu przy stole. Chociaż nasze dzieci wyrosły już z boxów, które zabierałam ze sobą, gdy były niemowlętami, to do dzisiaj pakując się na wycieczki, staramy się zabrać kilka przekąsek, nawet stały posiłek, by móc zdrowo, bez stresującego oczekiwania na podanie jedzenia, móc cieszyć się wycieczką. Uwielbiamy organizować pikniki na łonie natury. To jedna z naszych ulubioną formą spędzania czasu w weekendy.
Wyrażanie miłości – niezbędny element rozwoju emocjonalnego
Powszednie wyrażanie uczuć. Mam wrażenie, że przytulanie i częste rozmowy o emocjach jeszcze do niedawna nie miały miejsca. To sytuacja podobna do tej, w której seksualność była tematem tabu w naszych rodzinach. Na szczęście dziś wiemy, jak słowo “kocham Cię” działa na mózg dziecka. Każde dziecko jest wyjątkowe i zasługuje na indywidualne traktowanie. Często wyrażaj swoją miłość – to buduje poczucie bezpieczeństwa i przynależności.
Indywidualne podejście. Zwracajmy uwagę na indywidualne zainteresowania i talenty naszych dzieci. Nie trzeba być dobrym we wszystkim (choć takie przekonanie dalej pokutuje w szkole). Pozwólmy dzieciom robić to, co sprawia im satysfakcję. Powtarzamy to sobie jak mantrę również i my!
„Jak pokolorować szkołę” – rewolucja w edukacji według Jakuba Tylmana
Aktywność fizyczna i rozwój mózgu – wspieranie zdrowego stylu życia
Mój temperament sprawia, że jako rodzic, staram się aktywnie wspierać rozwój mózgu moich dzieci m.in. poprzez aktywność fizyczną. Staram się regularnie organizować rodzinne wycieczki, podczas których odkrywamy nowe miejsca, co stymuluje ciekawość i uczy adaptacji do nowych sytuacji oraz ogranicza czas spędzany przed ekranem. To wszystko są proste aktywności, które pomagają w rozwoju zarówno fizycznym, jak i umysłowym dzieci. Skarbnicę takich inspiracji znajdziecie w książce „Siłowanki”. Gdzieś po drodze do naszego przyspieszonego, cyfrowego świata, fizyczna zabawa została zepchnięta na boczny tor. W odpowiedzi na ten niepokojący trend, Lawrence J. Cohen i Anthony T. DeBenedet postanowili przypomnieć nam, jak istotne jest dla rozwoju dziecka spontaniczne, fizyczne „siłowanie się”.
“Siłowanki” – powrót do zdrowej zabawy, czyli jak nawiązać mocną relację z dzieckiem
Podsumowanie
Ustalaj jasne, konsekwentne zasady i komunikuj je wyraźnie. Przykładowo, określ godziny korzystania z urządzeń elektronicznych i konsekwentnie egzekwuj te zasady.
Organizuj wspólne aktywności, jak czytanie książek, gry planszowe, czy wspólne gotowanie. To buduje więź i pozwala na lepsze poznanie się nawzajem.
Bądź przykładem poprzez swoje działania i słowa. Pokazuj empatię, uczciwość i odpowiedzialność, które dzieci będą naśladować.
Chwal konkretne działania i zachowania, a nie tylko ogólną osobę dziecka. Na przykład, zamiast mówić “jesteś świetny”, powiedz “świetnie poradziłeś sobie z tą łamigłówką”.
Ucz dziecko rozmawiania z innymi, dzielenia się i współpracy. Organizuj sytuacje, gdzie może praktykować te umiejętności, na przykład w grupach rówieśniczych.
Rozmawiaj z dziećmi o wartościach, ucz uczciwości i szacunku. Angażuj je w działania charytatywne i ucz uczucia wdzięczności za to, co mają.
Często mów “kocham cię”, przytulaj i spędzaj z dzieckiem czas na rozmowach. Pokazuj zrozumienie i wsparcie dla emocji dziecka.
Kluczem do wychowania dzieci w szacunku jest bycie dla nich wzorem. Pokazuj szacunek w swoich codziennych interakcjach, zarówno w domu, jak i poza nim. Regularnie rozmawiaj z dziećmi o znaczeniu szanowania innych, niezależnie od ich wieku, płci czy pochodzenia. Ucz je słuchania innych i wyrażania swoich opinii w uprzejmy sposób. Dodatkowo, wprowadź w domu zasady dotyczące szanowania przestrzeni osobistej każdego członka rodziny.
