Wybierane do wnikliwego instruktażowego opisu pomoce muszą charakteryzować się niepowtarzalną estetyką, równoczesne solidnym i trwałym wykonaniem, a ponadto pokaźnym potencjałem edukacyjnym. Nie inaczej jest w przypadku “Wiem, co jem” i “Pociągu sekwencyjnego” – solidnych i atrakcyjnych, tworzonych w podobnej stylistyce układanek, których ogromna ilość i różnorodność elementów pozwala interaktywnie i twórczo pracować i bawić się (!) z dzieckiem, wykorzystując ogromne możliwości i liczne zastosowania zestawów.
W niniejszym wpisie tytułowe układanki posłużą jako pomoc stymulująca konkretne funkcje poznawcze, w tym percepcję (słuchową i wzrokową), mowę i pamięć.
Szerzej o stymulacji poszczególnych sfer rozwoju (sprawność motoryczna i manualna, spostrzeganie wzrokowe, percepcja słuchowa, rozwój mowy, rozwój zabawy, zachowania społeczne i emocje, kształtowanie się lateralizacji, wczesna nauka czytania) w pierwszym roku życia pisałam w serii wpisów Bystrzak, geniusz, czempion – jak stymulować rozwój dziecka w pierwszym roku życia? W poszukiwaniu teoretycznych i praktycznych wskazówek odnośnie do rozwoju dziecka w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym odsyłam m.in. do rzetelnego kompendium, czyli “Wczesnej interwencji terapeutycznej” Jagody Cieszyńskiej i Marty Korendo.
Zawartość:
Zestaw 85 elementów wykonanych z wytrzymałej i trwałej płyty HDF, grawerowanych laserowo. W skład zestawu wchodzą:
- baza:
- 4 sztućce, talerz, filiżanka, dzbanek:
- 4 menu śniadaniowe i 4 menu obiadowe:
- 69 produktów spożywczych:
Produkty spożywcze oraz menu mieszczą się w dwóch kartonowych pudełka.
Ćwiczone umiejętności, rozwijane kompetencje:
- percepcja słuchowa, m.in. pamięć słuchowa,
- pamięć wzrokowa,
- nauka czytania,
- słownictwo (poszerzanie czynnego słownika w ćwiczeniach praktycznych),
- kategoryzacja tematyczna z wykluczaniem,
- analiza i synteza wzrokowa (szczególnie identyfikacja),
- myślenie logiczne,
- tworzenie językowych definicji,
- uwaga, koncentracja,
- spostrzegawczość,
- motoryka mała.
Zawartość:
Zestaw 24 elementów wykonanych z wytrzymałej i trwałej płyty HDF, grawerowanych laserowo. W skład zestawu wchodzą:
- lokomotywa i 7 wagoników
- 16 kształtów z filcową powierzchnią: 2 fioletowe kwadraty, 2 niebieskie koła, 2 różowe gwiazdy, 2 niebieskie prostokąty, 2 żółte owale, 2 pomarańczowe trójkąty, 2 czerwone serca i 2 zielone romby.
Całość zapakowana w kartonowe pudełko o wymiarach 12,5cm x 10cm.
Ćwiczone umiejętności, rozwijane kompetencje:
- percepcja słuchowa, m.in. pamięć słuchowa,
- pamięć wzrokowa,
- nauka czytania,
- słownictwo (kształty, kolory, liczebniki główne i porządkowe – nazywanie elementów kolejno w ciągu automatycznym oraz w izolacji),
- analiza i synteza wzrokowa (szczególnie identyfikacja),
- uwaga, koncentracja,
- spostrzegawczość,
- motoryka mała.
Wydawnictwo dysponuje trzema różnymi pociągami sekwencyjnymi, z których baza, czyli lokomotywa i wagony są wspólne dla wszystkich zestawów, a wśród towarów nimi przewożonych, prócz opisanych wyżej kształtów i kolorów, znajdują się:
- środki transportu – Pociąg sekwencyjny – środki transportu,
- owoce i warzywa – Pociąg sekwencyjny – owoce i warzywa.
Jak pracować z zestawami?
Intuicyjne pomysły wykorzystania całych zestawów lub tylko poszczególnych ich elementów utrwalone na zdjęciach na stronie Wydawnictwa inspirują do odkrywania indywidualnych rodzicielskich i terapeutycznych zastosowań tytułowych układanek. Poniżej załączam garść propozycji.
Czytanie/słuchanie ze zrozumieniem
Przygotuj posiłek zgodnie z podanym jadłospisem – krótkie i zwięzłe polecenie jasno wskazuje zadanie do wykonania, choć w rzeczywistości to trójetapowe ćwiczenie:
- dziecko czyta konkretny jadłospis (w przypadku, gdy dziecko nie czyta samodzielnie, robi to dla niego dorosły),
- następnie mając listę przed sobą wśród przygotowanych produktów (wszystkich lub wybranych tylko przez dorosłego) wyszukuje tylko odpowiednie (z kolei dzieci słuchające tekst próbują zapamiętać i znaleźć wspomniane produkty; ćwiczenie pamięci można również przeprowadzić z czytającymi dziećmi, zabierając tabliczkę z menu z ich pola widzenia),
- na koniec należy sprawdzić, czy posiłek przygotowany został zgodnie z instrukcją, innymi słowy czy tekst przeczytany (wysłuchany i zapamiętany) został ze zrozumieniem.
Nauka czytania
Karty z jadłospisem wraz z poszczególnymi produktami układanki Wiem, co jem mogą posłużyć do globalnego czytania wyrazów (rzeczowników konkretnych w mianowniku) mającego miejsce równolegle z nauką czytania sylab otwartych. Całościowe rozpoznawanie zapisanych słów wykorzystuje się nie tylko w celu stymulacji pamięci symultanicznej, ale także oddziaływania psychologicznego (szybka nauka rozpoznawania wyrazów rodzi większą motywację do nauki czytania, kształtuje także poczucie własnych możliwości i wiarę w sens ćwiczeń).
W ćwiczeniach można samodzielnie z dzieckiem (lub przy dziecku) podpisywać produkty spożywcze lub wykorzystać dodatkowe układanki tematyczne dostępne na stronie Wydawnictwa, czyli Układankę tematyczną – śniadanie lub Układankę tematyczną obiad, które dodatkowo posłużą do ćwiczeń rozpoznawania i dopasowania kształtów.
Wagony i lokomotywa Pociągu sekwencyjnego świetnie sprawdza się w programowaniu języka oraz m.in. na początkowych etapach nauki czytania. Tworzenie (naśladowanie zaproponowanego układu, odtwarzanie ze słuchu słyszanych sekwencji), czytanie i przewożenie sekwencji samogłosek, sylab, wyrazów i pseudowyrazów, czyli połączenie ćwiczeń symultaniczno-sekwencyjnej nauki czytania z zabawą zawsze się sprawdza.
Słownictwo
Wiem, co jem można wykorzystać w ćwiczeniach utrwalających wyrażenia o różnorakich konstrukcjach. Ćwiczenie w najprostszym wariancie polega na tworzeniu konstrukcji ustnie (lub ustnie wraz z zapisem słownym) w oparciu o wzór i ikonicznie podane przykłady.
- rzeczownik +przymiotnik
herbata malinowa 
herbata truskawkowa 
herbata cytrynowa
sałatka brokułowa 
sałatka paprykowa 
sałatka ziemniaczana
sok ananasowy 
sok winogronowy 
sok wiśniowy
- rzeczownik + wyrażenie przyimkowe
kanapka z sałatą kanapka z serem kanapka z pomidorem
chleb z miodem chleb z masłem czosnkiem chleb z szynką
Pamięć słuchowa
Lokomotywa i wagony Pociągu sekwencyjnego dedykowane są ćwiczeniom sekwencyjnej pamięci słuchowej. Ilość wagonów użyta do ćwiczenia zależy od aktualnej pojemności pamięci dziecka. Bodźce słuchowe, czyli wypowiadane przez dorosłego a usłyszane przez dziecko sekwencje samogłosek, sylab, wyrazów może dziecko powtórzyć, wybrać spośród etykietek, obrazków lub atrap przedmiotów i w odpowiedniej kolejności (od lewej do prawej zgodnie z kierunkiem czytania) włożyć w kolejne wagony (dopiero po usłyszeniu całej sekwencji!). Chcąc zwiększyć poziom trudności, dorosły zasłania przygotowane etykiety, obrazki i przedmioty i odsłania je dopiero po podaniu dziecku instrukcji.
W identyczny sposób ćwiczyć można pamięć słuchową, wykorzystując zestaw Wiem, co jem, pamiętając o zachowaniu kolejności układania usłyszanych produktów (od lewej do prawej).
Pamięć wzrokowa
Lokomotywa i wagony Pociągu sekwencyjnego dedykowane są również ćwiczeniom pamięci wzrokowej (sekwencyjnej lub symultanicznej w zależności od sposobu prezentacji materiału – różnice między tymi ćwiczeniami pokazałam między innymi we wpisie dotyczącym ZESTAWU ĆWICZEŃ PAMIĘCI Katarzyny Sedivy). Materiał ćwiczeniowy może być taki sam, jak w przypadku ćwiczeń pamięci słuchowej – w tym jednak przypadku zapamiętany musi zostać bodziec wzrokowy (przedmiot, jego atrapa, obrazek przedmiotu, zapis samogłoski, sylaby, wyrazu).
Co zostało zjedzone? – ćwiczenie opatrzone takim komentarzem sprawdzi się jako kontynuacja opisywanego Czytania i słuchania ze zrozumieniem. Po ułożeniu produktów na talerzu z jadłospisu, dorosły zabiera jeden element (lub więcej) – zmieniając lub nie (zamiana to utrudnienie) miejscami pozostałe na talerzu produkty. Dziecko może samodzielnie sprawdzić poprawność swojego wyboru, odwołując się do karty jadłospisu.
Również ułożone podczas ćwiczeń pamięci słuchowej zestawy produktów posłużyć mogą do ćwiczeń pamięci wzrokowej.
Kategoryzacja – tematyczna
Ogromna ilość i różnorodność elementów zestawu Wiem, co jem, co za tym idzie możliwość tworzenia wielu prostych i złożonych kategorii tematycznych (kategorie produktów spożywczych: owoce, warzywa, nabiał, mięso, napoje, kolorystyka produktów: zielone, czerwone owoce i warzywa, smak: słone, słodkie, gorzkie, kwaśne) i językowych (np. jedno, dwu-, wielosylabowe, rozpoczynające się konkretną głoską), pozwala przeprowadzać różnorodne ćwiczenia o różnym poziomie trudności, dostosowując je do poznawczych, w tym językowych, kompetencji i umiejętności dziecka.
Powszechnym ćwiczeniem jest budowanie kategorii tematycznych na podstawie danego jednego elementu.
Innym ćwiczeniem może być wykluczanie elementu ze zbioru tematycznego na podstawie samodzielnego wydzielenia kategorii.
Gry językowe
Wiem, co jem doskonale sprawdzi się podczas gier językowych, które przybierają formę zagadek. Na początku to dorosły układa proste zagadki nierymowane, oparte na głównych cechach definicyjnych danego przedmiotu, np.:
Co to jest? To owoc. Ma zielony kolor, małe czarne pestki. Bywa kwaśny. Jest bardzo zdrowy, gdyż posiada dużo witaminy C. (kiwi)
Co to jest? To napój. Bezbarwny i bez smaku. Często podawany w plastikowych butelkach. (woda mineralna)
Co to jest? To warzywo. Ma zielony kolor. Składa się z liści. Kształtem przypomina głowę. (kapusta)
Definicje mogą przybierać mniej lub bardziej złożoną strukturę gramatyczną i prostsze lub urozmaicone słownictwo, w zależności od kompetencji językowych, jakie posiada dziecko. Dla ułatwienia rozwiązania zagadki dziecko może wybierać jeden z kilku tylko obrazków.
W kolejnym etapie to dziecko próbuje budować definicje językowe (bazując na usłyszanych wcześniej wypowiedziach, z których samodzielnie lub z pomocą dorosłego jest w stanie wyodrębnić elementy definicji – nazwanie kategorii, do której należy przedmiot; dookreślenie cech jakościowych przedmiotu; opisywanie zastosowania itp.) wybranych lub wylosowanych produktów spożywczych.
Układanka edukacyjna “Wiem, co jem” oraz “Pociąg sekwencyjny – kolory i kształty” do kupienia na stronie Wydawcy – Colorado. Ta prężnie rozwijająca się firma została laureatem w konkursie na najlepszą pomoc dydaktyczną 2016 edukacji wczesnoszkolnej w kategorii „pomoc dydaktyczna do edukacji polonistycznej”. Mam nadzieję, że już wkrótce na Przystanku Rodzinka właśnie o klockach edukacyjnych będę Wam mogła co nieco napisać. A dziś…
Dla czytelników, obserwatorów Przystanku Rodzinka Colorado przygotowało specjalną promocję – kod rabatowy upoważniający do 20% rabatu w sklepie sylaby.pl. Kod PR2020# będzie aktywny do końca listopada. Udanych zakupów, efektywnej zabawy i nauki!
Pamiętając o harmonijnym kształtowaniu wszystkich możliwości psychofizycznych i fizycznych dziecka, zachęcam do lektury wpisu, tym razem z pamięcią wzrokową w roli głównej – 15 kreatywnych sposobów na grę w memory.