Książki do nauki mówienia – top 10 serii polecanych przez logopedę

Rozwój mowy to jeden z najważniejszych aspektów rozwoju każdego dziecka. Jako rodzice, opiekunowie czy nauczyciele poszukujemy skutecznych sposobów, by wspierać maluchy w tej fascynującej podróży przez świat słów, dźwięków i komunikacji. Książki odgrywają w tym procesie rolę nie do przecenienia. Nie wszystkie są jednak stworzone tak samo, a niektóre serie wyróżniają się wyjątkowymi walorami edukacyjnymi, które czynią je prawdziwymi sprzymierzeńcami w nauce mówienia.

W niniejszym artykule przedstawiam 10 serii książek, które szczególnie polecam jako logopeda z wieloletnim doświadczeniem. To sprawdzone tytuły, które nie tylko zachwycają małych czytelników, ale też mają konkretne cechy wspierające rozwój mowy dziecka. Każda z tych serii reprezentuje inny pomysł na łączenie zabawy z nauką i stymulacją językową.

Dlaczego warto czytać dzieciom? Książki jako narzędzie wspierające rozwój mowy

Czytanie to jedna z najcenniejszych aktywności, jaką możemy ofiarować dziecku. W swojej praktyce logopedycznej nieustannie obserwuję, jak ogromny wpływ na rozwój językowy dzieci ma regularne czytanie. Liczne badania naukowe jednoznacznie potwierdzają, że czytanie dzieciom od najmłodszych lat stymuluje rozwój mózgu, zwiększa zasób słownictwa, kształtuje umiejętności językowe i rozwija wyobraźnię.

Co więcej, wspólne czytanie tworzy wyjątkową przestrzeń bliskości i bezpieczeństwa. Dziecko przytulone do rodzica, wsłuchane w jego głos, nie tylko przyswaja język, ale również buduje fundamenty emocjonalne niezbędne do prawidłowego rozwoju komunikacji.

Jak książki wspierają rozwój mowy dziecka?

• Słownictwo i struktura języka – książki naturalnie wprowadzają nowe słowa i wyrażenia w konkretnym kontekście, co ułatwia ich zapamiętywanie. Dziecko poznaje też różnorodne struktury gramatyczne, od prostych zdań po bardziej złożone wypowiedzi.
• Słuchanie i rozumienie – regularne czytanie rozwija koncentrację uwagi słuchowej i zdolność rozumienia przekazu werbalnego, co jest fundamentem prawidłowej komunikacji.
• Artykulacja – podczas wspólnego czytania dziecko ma okazję słyszeć prawidłową wymowę słów i może ją naśladować, co wspiera rozwój aparatu artykulacyjnego.
• Narracja i dialog – historie w książkach pokazują, jak budować wypowiedzi, prowadzić dialog, zadawać pytania i udzielać odpowiedzi, wprowadzając dziecko w świat efektywnej komunikacji.
• Rozumienie emocji – książki pomagają dzieciom identyfikować i nazywać uczucia, co jest niezbędnym elementem komunikacji interpersonalnej.
• Myślenie przyczynowo-skutkowe – śledzenie fabuły rozwija logiczne myślenie i rozumienie związków przyczynowo-skutkowych, co przekłada się na strukturę wypowiedzi dziecka.

Cechy dobrej książki do nauki mówienia

1. Odpowiedni język – prosty, ale bogaty, z powtarzalnymi strukturami i rytmicznymi frazami, które dziecko może łatwo przyswoić i naśladować.
2. Interaktywność – elementy angażujące dziecko do działania, manipulowania, reagowania i mówienia, co przekształca czytanie w aktywne doświadczenie językowe.
3. Atrakcyjna grafika – wyraziste, kontrastowe ilustracje, które przyciągają uwagę, zachęcają do komentowania i opisywania.
4. Trwałość wykonania – solidne strony, bezpieczne krawędzie i materiały dostosowane do wieku dziecka, umożliwiające samodzielną eksplorację.
5. Tematyka bliska dziecku – odniesienia do codziennych doświadczeń malucha, które budują most między książką a rzeczywistością.
6. Elementy dźwiękonaśladowcze – onomatopeje i wyrażenia dźwiękonaśladowcze, które zachęcają do eksperymentowania z głoskami i wspierają rozwój artykulacji.
7. Powtarzalność – elementy powtarzające się, które pozwalają dziecku przewidywać i włączać się w czytanie, budując poczucie kompetencji.
8. Stopniowanie trudności – książki, które rosną wraz z dzieckiem, stopniowo wprowadzając bardziej złożone struktury językowe i koncepcje.

Pamiętajmy, że książki wspierające rozwój mowy powinny być dostosowane do wieku i etapu rozwoju językowego dziecka. Inne tytuły będą odpowiednie dla 2-latka, który dopiero buduje podstawowy zasób słów, a inne dla 3-latka, który już konstruuje zdania i dynamicznie poszerza swój słownik.

W mojej praktyce logopedycznej zawsze podkreślam, że czytanie to nie jednorazowa aktywność, ale proces, który powinien towarzyszyć dziecku codziennie. Właśnie dlatego tak ważny jest staranny dobór książek, które będą nie tylko narzędziem edukacyjnym, ale przede wszystkim źródłem radości i inspiracji do mówienia.

1. Akademia Mądrego Dziecka. Pierwsze słowa

Seria: Akademia Mądrego Dziecka. Pierwsze słowa
Tytuły: ponad 25 pozycji, m.in. “Moje ciało”, “Na wsi”, “Zwierzęta domowe”, “Kolory”, “Jedzenie”, “Pojazdy”, “W domu”, “Pory roku”, “Warzywa”, “Zmysły”, “Ubrania”, “W lesie”, “W nocy”, “Urodziny”, “Strażacy”, “Muzyka”, “Na budowie”, “Na boisku”, “Rodzina”, “Dzikie zwierzęta”, “Dzidziuś”, “Zasypianie”, “Pociąg”
Autor: Nathalie Choux
Wydawnictwo: HarperKids

Seria “Akademia Mądrego Dziecka. Pierwsze słowa” to prawdziwy bestseller wśród książek do nauki mówienia dla najmłodszych dzieci. Jako logopeda, szczególnie doceniam te książki ze względu na ich interaktywny charakter, który angażuje dziecko nie tylko w słuchanie, ale również w aktywne działanie.

Każda kartonowa książeczka koncentruje się na określonej kategorii słów z najbliższego otoczenia dziecka, co pomaga w budowaniu uporządkowanego słownika tematycznego. Dzięki systematycznemu wprowadzaniu pojęć z różnych obszarów życia codziennego, dziecko stopniowo rozwija swoje umiejętności językowe w naturalny sposób.

Ogromnym atutem serii są ruchome elementy – wystarczy przesunąć, pociągnąć lub popchnąć odpowiedni fragment, aby zobaczyć, jak zmienia się ilustracja. Ta prosta mechanika nie tylko fascynuje maluchy, ale również:

• Angażuje małą motorykę, która ma bezpośredni związek z rozwojem mowy
• Zachęca do komunikowania się poprzez komentowanie tego, co się dzieje
• Uczy przyczyny i skutku, co wspiera rozwój myślenia przyczynowo-skutkowego
• Dostarcza okazji do powtarzania nowych słów w kontekście konkretnego działania

Prosty, powtarzalny schemat pytań i odpowiedzi (np. “Kto biega w kołowrotku?”, “Który owoc jest żółty?”) wprowadza naturalne struktury dialogowe, ucząc dziecko podstawowych wzorców komunikacji. To idealny model do naśladowania przez maluchy, które uczą się nie tylko pojedynczych słów, ale również prawidłowej budowy zdań pytających i oznajmujących.

W mojej praktyce logopedycznej często wykorzystuję te książki jako narzędzie diagnostyczne – sposób, w jaki dziecko manipuluje elementami książki i reaguje na ilustracje, słowo czytane, dostarcza cennych informacji o jego rozwoju poznawczym i językowym.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Wprowadza uporządkowane słownictwo tematyczne w przystępny sposób
• Łączy naukę słów z aktywnością manualną, co wzmacnia zapamiętywanie
• Zachęca do dialogu poprzez pytania i odpowiedzi
• Rozwija myślenie przyczynowo-skutkowe i umiejętność przewidywania
• Oferuje idealny poziom stymulacji sensorycznej dla dzieci w wieku 1-3 lat
• Trwałe wykonanie pozwala na wielokrotne użytkowanie, również przez samodzielne dziecko

2. Pucio

Seria: Pucio
Tytuły: “Pucio uczy się mówić”, “Pucio mówi pierwsze słowa”, “Pucio i ćwiczenia z mówienia”, “Pucio na wakacjach”, “Pucio w mieście”, “Pucio mówi dzień dobry”, “Pucio mówi dobranoc”, “Pucio na wsi”, “Pucio umie opowiadać”, “Pucio zostaje kucharzem”, “Pucio chce siusiu”, “Pucio poznaje kolory i dźwięki”, “Pucio robi porządek”, “Pucio rośnie zdrowo”, “Co robi Pucio?”, “Pucio u lekarza”
Autor: Marta Galewska-Kustra, ilustracje: Joanna Kłos
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia

Seria książek o Puciu to fenomen na polskim rynku książek dla dzieci i absolutny must-have w biblioteczce każdego malucha uczącego się mówić. Jako logopeda szczególnie doceniam fakt, że seria została stworzona przez doświadczoną logopedkę i pedagożkę, dr Martę Galewską-Kustrę, z bezpośrednim uwzględnieniem wiedzy o etapach rozwoju mowy dziecka.

Etapy rozwoju mowy dziecka

Pucio to sympatyczny bohater, który towarzyszy dzieciom na różnych etapach rozwoju językowego. Seria została przemyślnie zaprojektowana tak, by towarzyszyć dziecku od etapu gaworzenia i pierwszych słów (“Pucio uczy się mówić”), poprzez rozbudowywanie słownictwa (“Pucio mówi pierwsze słowa”), aż po budowanie zdań i bardziej złożonych wypowiedzi (“Pucio i ćwiczenia z mówienia”, “Pucio umie opowiadać”).

Z logopedycznego punktu widzenia, największą wartością serii jest:

• Autentyczny język – postaci mówią naturalnie, używając zwrotów adekwatnych do wieku, które dzieci mogą bezpośrednio naśladować
• Stopniowanie trudności językowych – kolejne książki wprowadzają coraz bardziej złożone struktury, adekwatnie do rozwoju językowego
• Obecność onomatopei i wyrazów dźwiękonaśladowczych, które wspierają rozwój artykulacji
• Liczne dialogi angażujące różne funkcje komunikacyjne: pytania, prośby, komentarze
• Ilustracje bogate w szczegóły, które zachęcają do nazywania, opisywania i opowiadania

W swojej pracy z dziećmi z opóźnionym rozwojem mowy często wykorzystuję książki o Puciu jako punkt wyjścia do zajęć terapeutycznych. Bogactwo sytuacji z życia codziennego, klarowne, wyraziste ilustracje i przemyślany sposób prezentowania treści sprawiają, że dzieci chętnie wracają do tych książek, za każdym razem odkrywając nowe szczegóły i ucząc się nowych słów.

Seria Pucio wykracza poza tradycyjne książki i tworzy całościowy system wspierania rozwoju mowy – dostępne są również gry, puzzle i zabawki, które uzupełniają pracę z książką, tworząc spójne środowisko stymulujące język.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Stworzona przez specjalistę-logopedę z uwzględnieniem etapów rozwoju językowego dziecka
• Dostosowana do różnych poziomów zaawansowania językowego – od pierwszych słów po złożone opowiadania
• Zawiera naturalne dialogi i sytuacje komunikacyjne z życia codziennego
• Ilustracje pełne szczegółów, które stymulują rozwój słownictwa
• Wspiera różne aspekty komunikacji: od artykulacji po pragmatykę języka
• Stanowi kompletny system wspierania rozwoju mowy, uzupełniony o gry i pomoce dydaktyczne

3. Ulica Czereśniowa

Seria: Ulica Czereśniowa
Tytuły: “Zima na ulicy Czereśniowej”, “Wiosna na ulicy Czereśniowej”, “Lato na ulicy Czereśniowej”, “Jesień na ulicy Czereśniowej”, “Noc na ulicy Czereśniowej”, “Dom na ulicy Czereśniowej“, “Rok na ulicy Czereśniowej”
Autor: Rotraut Susanne Berner
Wydawnictwo: Dwie Siostry

“Ulica Czereśniowa” to seria wyjątkowych książek obrazkowych, które z logopedycznego punktu widzenia są doskonałym narzędziem wspierającym rozwój narracji i komunikacji u dzieci. Jako logopeda, szczególnie cenię te książki za ich niezwykłą elastyczność i możliwość dostosowania poziomu złożoności do indywidualnych potrzeb dziecka.

Każda książka przedstawia to samo miejsce – tytułową ulicę Czereśniową – w różnych porach roku lub dnia. Format wielkoformatowych wyszukiwanek pozwala na wnikliwą eksplorację każdej strony, pełnej szczegółów, postaci i równoległych historii.

Odkryj magię życia na ulicy Czereśniowej – recenzja książki “Dom na ulicy Czereśniowej” – NOWOŚĆ

Z perspektywy rozwoju mowy, kluczowe zalety tej serii to:

• Możliwość śledzenia tych samych bohaterów na kolejnych stronach, co naturalnie buduje ciągłość narracyjną
• Brak narzuconego tekstu, który pozwala dziecku i dorosłemu wspólnie tworzyć opowieść na własnym poziomie językowym
• Bogactwo detali stymulujące rozwój słownictwa z różnych obszarów tematycznych
• Możliwość opisywania akcji, lokalizacji, relacji przestrzennych i emocji bohaterów, co rozwija różne funkcje języka
• Naturalny kontekst do ćwiczenia umiejętności opowiadania od prostego nazywania po złożone narracje

W swojej praktyce logopedycznej często wykorzystuję te książki w terapii dzieci z trudnościami w budowaniu narracji, tworzeniu spójnych wypowiedzi czy w rozumieniu związków przyczynowo-skutkowych. Możliwość stopniowania trudności – od prostego wskazywania i nazywania, przez krótkie zdania opisujące, aż po rozbudowane historie – sprawia, że książki te są niezwykle uniwersalnym narzędziem terapeutycznym.

Dodatkową wartością jest fakt, że te same ilustracje mogą być używane na różne sposoby, w miarę jak dziecko rozwija swoje umiejętności językowe. Młodsze dzieci mogą skupiać się na wyszukiwaniu i nazywaniu obiektów, starsze – na tworzeniu złożonych historii o przygodach bohaterów.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Stymuluje spontaniczną mowę dzieci bez narzucania gotowych tekstów
• Rozwija umiejętności narracyjne – od prostego nazywania po złożone historie
• Wzbogaca słownictwo z wielu obszarów tematycznych
• Wspiera rozumienie związków przyczynowo-skutkowych w opowiadaniach
• Dostosowuje się do poziomu rozwoju językowego dziecka – rośnie razem z nim
• Zachęca do dialogu i wspólnego opowiadania, budując interakcję komunikacyjną

4. Księga dźwięków i Księga ryków

Seria: Księga dźwięków i Księga ryków
Tytuły: “Księga dźwięków”, “Księga ryków”
Autor: Soledad Bravi
Wydawnictwo: Dwie Siostry

“Księga dźwięków” i jej kontynuacja “Księga ryków” to pozycje, które w mojej praktyce logopedycznej zajmują szczególne miejsce. Te kartonowe, niezwykle grube książki (zwłaszcza “Księga dźwięków” ze swoimi 112 stronami!) to prawdziwe kompendium onomatopei i wyrazów dźwiękonaśladowczych, które stanowią fundament wczesnego rozwoju mowy.

Z perspektywy logopedy, największą wartością tych książek jest ich bezpośrednie oddziaływanie na rozwój świadomości fonologicznej i sprawności artykulacyjnej. Każda rozkładówka przedstawia prosty obrazek i towarzyszący mu dźwięk – od tradycyjnych odgłosów zwierząt (“kwa kwa”, “muu”, “hau hau”), przez dźwięki przedmiotów (“brum brum”, “tik tak”), aż po zaskakujące propozycje jak dźwięk gniazdka elektrycznego czy szpinaku!

W “Księdze ryków” dodatkowo poznajemy całe rodziny zwierząt, ucząc się przy okazji nazw samców, samic i młodych każdego gatunku, co systematyzuje słownictwo tematyczne i rozwija kompetencję leksykalną dziecka.

W terapii logopedycznej wykorzystuję te książki szczególnie w przypadku:

• Opóźnionego rozwoju mowy, gdzie naśladowanie dźwięków jest pierwszym etapem komunikacji werbalnej
• Zaburzeń artykulacyjnych – zabawa w naśladowanie dźwięków wspiera pracę aparatu artykulacyjnego
• Pracy nad prawidłowym oddechem – wydawanie różnych dźwięków naturalnie trenuje kontrolę nad wydechem
• Stymulacji słuchu fonemowego – rozróżnianie i naśladowanie różnych dźwięków rozwija wrażliwość słuchową

Proste, wyraziste ilustracje Soledad Bravi idealnie trafiają w potrzeby percepcyjne maluchów, a minimalistyczna forma pozwala skoncentrować się na istocie ćwiczenia – produkcji dźwięków. Format wspólnego czytania, gdzie dorosły podaje wzorzec dźwięku, a dziecko próbuje go naśladować, tworzy idealną sytuację terapeutyczną, opartą na zabawie i bezpiecznej interakcji.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Stanowi bogaty zbiór onomatopei, które są pierwszym etapem rozwoju mowy
• Naturalnie stymuluje sprawność aparatu artykulacyjnego poprzez zabawę dźwiękami
• Wspiera rozwój świadomości fonologicznej i słuchu fonemowego
• Uczy kontroli nad oddechem i głosem – modulacji, intensywności, tempa
• Wprowadza podstawowe słownictwo w przystępnej formie
• Angażuje dziecko w aktywne uczestnictwo w czytaniu, a nie tylko bierne słuchanie

5. Króliczek

Seria: Króliczek
Tytuły: “Do kąpieli, króliczku”, “Śpij, króliczku”, “Nie płacz, króliczku”, “Pobawmy się, króliczku”
Autor: Jörg Mühle
Wydawnictwo: Dwie Siostry

Seria “Króliczek” to urocze, interaktywne książeczki, które w mojej praktyce logopedycznej sprawdzają się znakomicie jako narzędzie rozwijające komunikację funkcjonalną i pragmatyczny aspekt języka. Każda z czterech części przedstawia codzienną sytuację z życia małego króliczka – kąpiel, zasypianie, pocieszanie po skaleczeniu czy zabawę – z którą małe dzieci mogą się bez trudu zidentyfikować.

To, co wyróżnia te książki spośród innych pozycji dla najmłodszych, to bezpośrednie zwracanie się do czytelnika i angażowanie go w opiekę nad bohaterem. Dziecko nie jest biernym odbiorcą historii, ale aktywnym uczestnikiem – kąpie króliczka, pomaga mu zasnąć, pociesza go, bawi się z nim. Ta forma narracji jest nieoceniona w rozwijaniu:

• Rozumienia poleceń – każda strona zawiera proste instrukcje do wykonania
• Rozpoznawania sekwencji zdarzeń – czynności następują w logicznym porządku
• Słownictwa związanego z codziennymi rytuałami – kąpielą, snem, pocieszaniem
• Wyrażania troski i empatii poprzez działania językowe

Z logopedycznego punktu widzenia, wartościowy jest również fakt, że książki te wprowadzają naturalny dialog między czytelnikiem a bohaterem, modelując podstawowe struktury komunikacyjne. Proste, powtarzalne polecenia (“klaśnij w ręce”, “przewróć stronę”, “daj mu buziaka”) są łatwe do naśladowania, a jednocześnie uczą dziecko, jak używać języka do osiągania konkretnych celów.

W terapii dzieci z opóźnionym rozwojem mowy oraz z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, książki te stanowią doskonały pomost między komunikacją niewerbalną a werbalną – dziecko może początkowo wykonywać tylko gesty (np. klaskanie, dmuchanie), by stopniowo dodawać do nich elementy werbalne.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Rozwija pragmatyczny aspekt języka – używanie mowy w konkretnych sytuacjach społecznych
• Uczy rozumienia i wykonywania poleceń słownych
• Wprowadza słownictwo związane z codziennymi czynnościami
• Buduje rozumienie sekwencji zdarzeń, co wspiera rozwój narracji
• Modeluje podstawowe struktury komunikacyjne w formie naturalnego dialogu
• Angażuje dziecko emocjonalnie, co wzmacnia motywację do komunikacji

6. Eric Carle i jego bestsellerowe książki dla dzieci

Seria: Książki Erica Carle’a
Tytuły: “Bardzo głodna gąsienica”, “Miś patrzy!”, “Miś słucha!”, “Miś widzi!”, “Moja pierwsza książka o kolorach”, “Moja pierwsza książka o liczbach”, “Moja pierwsza książka o kształtach”, “Pajączek”, “Moja pierwsza książka o domach zwierząt”, “Kameleon”, “Od stóp do głów”, “Konik morski”, “Miś słucha”, “Biedronka”, “Małe Nasionko”, “Tato, zdobądź dla mnie księżyc”, “Urodzinowy sekret”, “Czy chcesz być moim przyjacielem?”
Autor: Eric Carle, niektóre tytuły we współpracy z Billem Martinem Jr.
Wydawnictwo: Tatarak

Książki Erica Carle’a to prawdziwe arcydzieła literatury dziecięcej, które od ponad pięćdziesięciu lat zachwycają i uczą najmłodszych czytelników na całym świecie. Jako logopeda, szczególnie doceniam te książki za ich unikalne połączenie walorów artystycznych, edukacyjnych i terapeutycznych.

“Bardzo głodna gąsienica” – międzynarodowy bestseller przetłumaczony na 62 języki – to doskonały przykład książki, która rozwija wiele aspektów języka jednocześnie. Dziecko poznaje nazwy dni tygodnia, liczby, nazwy owoców i innych pokarmów, a także podstawowe pojęcia związane z przemianą gąsienicy w motyla. Dodatkowa warstwa interakcyjna – dziurki w kartkach, przez które “przegryzła się” gąsienica – angażuje dziecko w aktywne śledzenie fabuły.

Eric Carle “Bardzo głodna gąsienica” – łakomy kąsek dla najmłodszych czytelników

Trylogia misiowa (“Miś patrzy!”, “Miś słucha!”, “Miś widzi!”) to zbiór książek, które w przystępny sposób rozwijają różne aspekty percepcji i języka:

• “Miś patrzy!” wprowadza nazwy kolorów i zwierząt poprzez rytmiczną wyliczankę, która zapada w pamięć
• “Miś słucha!” zachęca do naśladowania odgłosów zwierząt, wspierając rozwój artykulacji
• “Miś widzi!” łączy naukę o zagrożonych gatunkach z rozwijaniem świadomości ekologicznej

Książki dla dzieci “Miś patrzy”, “Miś słucha”, “Miś widzi” – recenzja trylogii Erica Carle’a dla najmłodszych

Seria “Moja pierwsza książka o…” oparta jest na genialnym w swojej prostocie pomyśle – strony podzielone są na dwie części, a zadaniem dziecka jest dopasowanie ich tak, by stworzyły logiczną całość. Ten format doskonale rozwija myślenie logiczne, kategoryzację i umiejętność kojarzenia.

Z logopedycznego punktu widzenia, książki Carle’a mają wiele cech wspierających terapię zaburzeń mowy:

• Powtarzalne, rytmiczne teksty, które są łatwe do zapamiętania i naśladowania
• Wyraźna struktura narracyjna wspierająca rozumienie związków przyczynowo-skutkowych
• Obrazy tworzone techniką kolażu, które są jednocześnie proste i wyraziste, idealne dla dzieci z trudnościami percepcyjnymi
• Interaktywne elementy, które angażują różne zmysły, wspierając wielozmysłowe uczenie się

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Łączy naukę mowy z rozwojem innych umiejętności poznawczych – liczenia, kategoryzacji, myślenia logicznego
• Stopniowo rozwija rozumienie narracji i związków przyczynowo-skutkowych
• Wspiera artykulację poprzez rytmiczne teksty i wyrażenia dźwiękonaśladowcze
• Wzbogaca słownictwo z różnych obszarów tematycznych
• Angażuje dziecko interaktywnymi elementami, które zachęcają do komentowania i opisywania
• Oferuje książki dopasowane do różnych etapów rozwoju językowego, od prostych wyliczanek po złożone narracje

Kultowe książeczki dla dzieci

7. Dzień dobry i Dobry wieczór

Tytuły: “Dzień dobry”, “Dobry wieczór”
Autorzy: Meritxell Martí, Xavier Salomó
Wydawnictwo: Adamada

“Dzień dobry” i “Dobry wieczór” to para książek, które jako logopeda szczególnie cenię za ich umiejętność wprowadzania dziecka w rytm dnia i związane z nim słownictwo. Te interaktywne książeczki z ruchomymi elementami nie tylko przyciągają uwagę najmłodszych czytelników, ale również strukturyzują postrzeganie czasu i sekwencji wydarzeń, co jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju języka.

“Dzień dobry” rozpoczyna się od porannego budzenia mieszkańców miasteczka. Książka z wesołym, rytmicznym tekstem zachęca dzieci do aktywnego udziału – mogą pukać w okienka domów, budzić śpiochów i obserwować, jak wszyscy rozpoczynają dzień. “Dobry wieczór” to komplementarna opowieść o kończeniu dnia, wyciszaniu się i przygotowaniu do snu. Razem tworzą spójny obraz cyklu dobowego, który dzieci poznają poprzez zabawę językową.

Z perspektywy terapii logopedycznej, te książki są nieocenione w:

• Rozwijaniu słownictwa związanego z czasem, porami dnia i codziennymi czynnościami
• Kształtowaniu rozumienia sekwencji czasowych (“co dzieje się rano, a co wieczorem”)
• Nauce czasowników opisujących rutynowe czynności (budzić się, myć, ubierać, jeść, bawić się, spać)
• Stymulowaniu dialogu poprzez pytania i odpowiedzi związane z ilustracjami
• Budowaniu poczucia przewidywalności i bezpieczeństwa poprzez strukturyzację dnia

Ruchome elementy i interaktywny charakter tych książek dodają kolejny wymiar stymulacji językowej – dziecko nie jest biernym odbiorcą, ale aktywnym uczestnikiem opowieści. Może “otwierać” okienka, “budzić” postaci, co naturalnie prowokuje do komentowania i dialogu. W mojej praktyce często wykorzystuję te książki w pracy z dziećmi, które mają trudności z uporządkowaniem sekwencji zdarzeń lub z zapamiętywaniem rutynowych czynności.

Minimalistyczna, ale wyrazista ilustracja i prosty tekst z powtórzeniami sprawiają, że nawet dzieci z opóźnieniami w rozwoju mowy mogą łatwo podążać za narracją. Książki te świetnie sprawdzają się również jako część terapii dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, które potrzebują przewidywalnych i uporządkowanych schematów dnia.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Buduje słownictwo związane z porami dnia i codziennymi czynnościami
• Rozwija rozumienie sekwencji czasowych i przyczynowo-skutkowych
• Zachęca do interakcji i dialogu dzięki ruchomym elementom
• Wspiera naukę czasowników i struktury zdania
• Pomaga w porządkowaniu doświadczeń dziecka i nadawaniu im językowej formy
• Stwarza naturalne sytuacje komunikacyjne, które mogą być integralną częścią codziennych rytuałów

8. Książki Hectora Dexeta

Seria: Książki Hectora Dexeta
Tytuły: “Kto zjadł biedronkę?”, “A co to?”, “Przytulamy się”, “Ja też!”, “Nasze ciało”, “Rycerz na zamku” i inne
Autor: Hector Dexet
Wydawnictwo: Mamania

Książki francuskiego ilustratora Hectora Dexeta to prawdziwe perełki designu, które jednocześnie doskonale wspierają rozwój mowy dziecka. W mojej praktyce logopedycznej szczególnie cenię te pozycje za ich unikalną formę wizualną, która doskonale stymuluje percepcję wzrokową, a jednocześnie prowokuje do językowego opisywania i nazywania.

Wyróżnikiem książek Dexeta są ażurowe strony, wycięcia i transparentne elementy, które zamieniają czytanie w fascynującą przygodę odkrywania. “Kto zjadł biedronkę?” to bestsellerowa pozycja, w której dziecko śledzi losy biedronki, odkrywając kolejne wycięte sylwety zwierząt. “A co to?” zaprasza do zabawy w chowanego, odkrywając co kryje się w różnych miejscach, jak jajko czy wanna.

Z perspektywy logopedycznej, książki Dexeta mają wiele cech wspierających rozwój mowy:

• Aktywizują dziecko do zadawania pytań i formułowania odpowiedzi, co rozwija struktury dialogowe
• Wprowadzają element zaskoczenia i odkrywania, co naturalnie prowokuje do komentowania i werbalizowania emocji
• Stymulują rozwój przyczynowo-skutkowego myślenia i narracji (“Co się stanie, gdy odwrócimy stronę?”)
• Rozwijają słownictwo związane z relacjami przestrzennymi (na, pod, w, za, przed), co jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju językowego
• Poprzez transparentne strony uczą rozumienia perspektywy i zmian w obrazie, co wspiera rozwój myślenia abstrakcyjnego

Książki takie jak “Przytulamy się” i “Ja też!” są szczególnie wartościowe w terapii dzieci z zaburzeniami komunikacji społecznej, gdyż w przystępny sposób wprowadzają słownictwo emocjonalne i relacyjne. “Nasze ciało” to znakomita pomoc w nauce nazw części ciała i ich funkcji, co stanowi ważny element rozwoju schematu ciała i samoświadomości językowej.

W pracy z dziećmi z trudnościami w koncentracji uwagi, forma tych książek – z wycięciami i elementami zaskoczenia – pomaga utrzymać zainteresowanie i motywację do eksploracji językowej. Minimalistyczny styl ilustracji z wyrazistymi kolorami sprawia, że są one dostępne również dla dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, które mogą być przebodźcowane zbyt skomplikowanymi obrazami.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Stymuluje ciekawość poznawczą i naturalnie prowokuje do zadawania pytań
• Rozwija rozumienie relacji przestrzennych i ich językowych określeń
• Wspiera budowanie dialogu poprzez strukturę pytanie-odpowiedź
• Wprowadza element zaskoczenia, który zachęca do komentowania i werbalizowania emocji
• Oferuje klarowne, minimalistyczne ilustracje, które są łatwe do interpretacji i opisania
• Łączy rozwój językowy z rozwojem myślenia przyczynowo-skutkowego

9. MAKS

Seria: MAKS
Tytuły: “Ciastko Maksa”, “Miś Maksa”, “Auto Maksa”, “Lampa Maksa”, “Piłka Maksa”, “Wózek Maksa”, “Smoczek Maksa”, “Pieluszka Maksa”
Autorzy: Barbro Lindgren, Eva Eriksson
Wydawnictwo: Zakamarki

Seria książek o Maksie, stworzona przez szwedzki duet – pisarkę Barbro Lindgren i ilustratorkę Evę Eriksson – to klasyka literatury dziecięcej, którą w swojej praktyce logopedycznej uważam za bezcenne narzędzie wspierające rozwój mowy najmłodszych.

Każda książeczka o Maksie to krótka, ale pełna dramatyzmu historia z życia małego chłopca. Maks doświadcza sytuacji dobrze znanych każdemu maluchowi – dzieli się (lub nie) ciastkiem, szuka swojego misia, który wpadł do nocnika, walczy o zabawkę z koleżanką czy odkrywa radość i trudności związane z posiadaniem własnych rzeczy.

Z perspektywy logopedycznej, największą wartością tych książek jest ich autentyczność językowa – tekst jest niesłychanie prosty, oparty na krótkich zdaniach, podstawowym słownictwie i naturalnych dialogach. Jako logopeda, szczególnie doceniam:

• Język idealnie oddający sposób myślenia i mówienia 2-3-latka, co sprawia, że dziecko łatwo identyfikuje się z bohaterem
• Strukturę zdań, która jest doskonałym wzorcem do naśladowania przez dzieci z opóźnionym rozwojem mowy
• Obecność naturalnych dialogów i wykrzyknień emocjonalnych, które modelują komunikację społeczną
• Tematykę bliską dziecięcym doświadczeniom, która zachęca do odnoszenia treści książki do własnych przeżyć

W terapii logopedycznej często wykorzystuję te książki jako punkt wyjścia do rozmowy o emocjach i rozwiązywaniu konfliktów. Historie Maksa pokazują bowiem całą gamę uczuć – od radości i dumy z posiadania, przez złość gdy ktoś zabiera zabawkę, po smutek po stracie ulubionego przedmiotu. Co ważne, emocje te są pokazane w sposób autentyczny, bez moralizowania, co pozwala dziecku na szczerą identyfikację.

Pełne humoru i ekspresji ilustracje Evy Eriksson doskonale uzupełniają tekst, pokazując emocje bohaterów w wyrazisty, ale nieprzerysowany sposób. To sprawia, że dzieci uczą się nie tylko słów, ale także rozpoznawania i nazywania emocji – zarówno swoich, jak i innych osób – co jest kluczowe dla rozwoju komunikacji empatycznej.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Prezentuje autentyczny język dostosowany do możliwości percepcyjnych 2-3-latka
• Modeluje proste, ale poprawne struktury zdaniowe, idealne do naśladowania
• Wprowadza naturalne dialogi i wykrzyknienia emocjonalne w kontekście społecznym
• Wspiera naukę wyrażania i nazywania emocji
• Odnosi się do codziennych doświadczeń dziecka, co ułatwia transfer językowy
• Oferuje krótkie, angażujące historie, idealne dla dzieci z krótkim czasem koncentracji uwagi

10. Książki Hervé Tulleta

Seria: Książki Hervé Tulleta
Tytuły: “Książka z dziurą”, “Naciśnij mnie”, “Och! Książka pełna dźwięków”, “Kolory”, “Figle migle”, seria Turlututu (m.in. “Turlututu, gdzie jesteś?”, “Turlututu. A kuku, to ja”, “Turlututu. Magiczne przygody”), “Pląsy rączki”
Autor: Hervé Tullet
Wydawnictwo: Babaryba

Hervé Tullet, francuski artysta i autor książek dla dzieci, stworzył rewolucyjne podejście do literatury dziecięcej, projektując książki, które są jednocześnie obiektami sztuki, zabawkami i narzędziami edukacyjnymi. W mojej praktyce logopedycznej książki Tulleta zajmują szczególne miejsce ze względu na ich unikalną zdolność do angażowania dzieci w interaktywne doświadczenie językowe.

“Naciśnij mnie” to pozycja kultowa – prosta historia o kolorowych kropkach, które “reagują” na działania czytelnika. Kiedy dziecko naciska kropkę, na następnej stronie pojawia się efekt tego działania. “Och! Książka pełna dźwięków” zachęca do eksperymentowania z głosem, wydawania różnych odgłosów i dźwięków. Seria o Turlututu wprowadza sympatycznego bohatera, który bezpośrednio komunikuje się z czytelnikiem i wciąga go w różne magiczne przygody.

Herve Tullet urzeka i aktywizuje dziecięcą wyobraźnię – kultowe interaktywne książki dla dzieci

Seria “Turlututu” – interaktywna i uzależniająca lektura dla dzieci

Z perspektywy logopedycznej, książki Tulleta mają wiele unikalnych cech wspierających rozwój mowy:

• Bezpośrednio zwracają się do czytelnika w drugiej osobie, modelując struktury dyrektywne i zachęcając do reakcji werbalnej
• Wprowadzają element performatywny – dziecko nie tylko słucha, ale też mówi, wydaje dźwięki, wykonuje polecenia
• Budują poczucie sprawczości i pewności siebie, co jest kluczowe dla motywacji do komunikacji
• Rozwijają wyobraźnię i kreatywność językową poprzez nieoczywiste skojarzenia i abstrakcyjne koncepcje
• Łączą doświadczenie fizyczne (naciskanie, potrząsanie, dmuchanie) z reakcją werbalną, co wspiera integrację sensoryczną

W terapii logopedycznej wykorzystuję te książki szczególnie w przypadku dzieci wycofanych, nieśmiałych lub z selektywnym mutyzmem. Format, który zachęca do aktywnego udziału, ale nie wymaga od razu złożonych wypowiedzi, tworzy bezpieczną przestrzeń do eksperymentowania z głosem i mową. Dzieci najpierw mogą reagować niewerbalnie (naciskając, potrząsając), by stopniowo dołączać elementy wokalne i werbalne.

Seria Turlututu jest szczególnie wartościowa dla dzieci z zaburzeniami pragmatycznymi mowy, gdyż bezpośrednio modeluje interakcje społeczne i konwersacyjne. Bohater zwraca się do czytelnika, zadaje pytania, czeka na odpowiedź – tworząc naturalny model dialogu.

Dlaczego warto wybrać tę serię wspierając rozwój mowy dziecka:

• Aktywizuje dziecko do mówienia poprzez bezpośrednie zwracanie się i pytania
• Wprowadza elementy zabawowe, które motywują do komunikacji
• Łączy doświadczenie fizyczne z werbalnym, wspierając integrację sensoryczną
• Buduje poczucie sprawczości i pewności siebie, kluczowe dla rozwoju komunikacji
• Rozwija wyobraźnię i kreatywność językową
• Stwarza bezpieczną przestrzeń do eksperymentowania z głosem i mową dla dzieci wycofanych

Podsumowanie

Dobra książka do nauki mówienia to nie tylko piękne ilustracje i ciekawa historia – to przemyślane narzędzie, które wspiera dziecko na jego drodze do opanowania języka. Przedstawione w tym artykule serie zostały wybrane nieprzypadkowo – każda z nich ma unikalny zestaw cech, które sprawiają, że są one wyjątkowo skuteczne we wspieraniu rozwoju mowy dziecka.

Jako logopeda z wieloletnim doświadczeniem, zachęcam do włączenia tych książek w codzienne rytuały czytania. W mojej praktyce wielokrotnie obserwowałam, jak ogromny wpływ ma regularne, wspólne czytanie na rozwój językowy dzieci – zarówno tych rozwijających się typowo, jak i tych z różnymi trudnościami w komunikacji.

Pamiętajmy, że najważniejsza jest regularna, pełna ciepła i uwagi interakcja z dzieckiem podczas czytania. Nawet najlepsza książka logopedyczna dla dzieci nie zastąpi żywego kontaktu, rozmowy i zabawy z bliską osobą. Czytajmy, komentujmy, pytajmy, bądźmy uważni na reakcje dziecka i podążajmy za jego zainteresowaniami.

Wybierajmy książki dopasowane do wieku, zainteresowań i etapu rozwoju mowy naszego dziecka. Niektóre będą idealne dla 2-latka stawiającego pierwsze kroki w świecie mowy, inne sprawdzą się lepiej u 3-latka, który dynamicznie rozwija swoje umiejętności językowe. Najważniejsze, by czytanie sprawiało przyjemność i było czasem bliskości, a nie kolejnym “ćwiczeniem” czy “lekcją”.

Pierwsza wizyta u logopedy – jak się przygotować?

Jeśli zauważasz, że Twoje dziecko nie mówi, mówi mało lub nie chce mówić, warto skonsultować się z logopedą, który pomoże ocenić rozwój mowy i zaplanować odpowiednie wsparcie. Tymczasem, regularne czytanie książek wspierających rozwój mowy może być cennym elementem codziennej stymulacji językowej.

10 nawyków wspierających mowę dziecka: kompletny poradnik dla rodziców

Książki do nauki mówienia to inwestycja w przyszłość językową naszych dzieci – wykorzystajmy jej potencjał, bawiąc się słowami, dźwiękami i historiami razem z naszymi maluchami. A jeśli chcesz poznać więcej praktycznych sposobów na wspieranie rozwoju mowy, zajrzyj do artykułu Co zrobić, by dziecko zaczęło mówić? 10 prostych sposobów, gdzie znajdziesz więcej inspiracji do codziennej pracy nad rozwojem mowy Twojego dziecka.