Uniwersalizm i wielofunkcyjność dobrze zaprojektowanej układanki lewopółkulowej inspiruje do szukania innych kreatywnych oraz wartościowych terapeutycznie i edukacyjnie zastosowań tego typu pomocy. Oto właśnie kodowanie dla dzieci rozumiane jako określony sposób myślenia polegający na dostrzeganiu reguł, prawidłowości i analogii okazuje się doskonałym sposobem na połączenie pożądanej dziś kompetencji szkolnej i życiowej, jaką jest szyfrowanie (szerzej programowanie) z szeregiem umiejętności rozwojowych dziecka.
Arytmetyka, symetria, sudoku poprzez szyfrowanie na manipulacyjnej układance lewopółkulowej? Czy to możliwe? Oczywiście! Wszystkie wymienione umiejętności ćwiczyć można z jakąkolwiek manipulacyjną układanką lewopółkulową od Blue-Sky.
Dziś opisując konkretne ćwiczenia, odwołuję się do następujących układanek:
Powyższe układanki możecie nabyć również w większych zestawach zawierających wiele innych pomocy.
Po pierwsze — kodowanie
Kodowanie nazywane również szyfrowaniem w życiu codziennym, w rzeczywistości edukacyjnej, ale i podczas terapii rozwojowej wymaga koncentracji, uwagi i skupienia. Rozwija umiejętności spostrzegania (percepcja wzrokowa) i logicznego myślenia (dostrzeganie analogii, wyciąganie wniosków, ujednolicanie reguł i stosowania ich do kolejnych ćwiczeń w obrębie jednego zadania).
Zanim dziecko rozpocznie ćwiczenia związane z kodowaniem na manipulacyjnej układance lewopółkulowej musimy mieć więc pewność, że wcześniej wystarczająco wsparliśmy m.in. jego umiejętności:
- koordynacji wzrokowo-ruchowej,
- spostrzegania wzrokowego, w tym analizę i syntezę wzrokową, a więc identyfikowanie, różnicowanie, porównywanie, układanie, ale i obracanie wzorów, figur i obrazków,
- myślenia logicznego (m.in. analogie, relacje, wnioskowanie).
W jaki sposób wypracować powyższe umiejętności? Wskazówki czekają we wpisie – Układanka lewopółkulowa „Grzybki” – pomoc wspierająca wszechstronny rozwój dziecka.
Najważniejsze w ćwiczeniach kodowania to zrozumienie reguły kodu. Polecenia w formie kodu obrazkowego znajdują się pod schematem czekającym na zaszyfrowanie. Warto upewnić się, czy dziecko zrozumiało podaną regułę. Najlepszy sposób to głośna werbalizacja.
Powtarzalny schemat kart pracy załączonych w poszczególnych broszurach pozwala wypracować i utrwalić stały sposób pracy z ćwiczeniami kodowania.
Figury (kule – wkręty, kule-wtyczki i figury geometryczne-wtyczki) można szyfrować poprzez materiał tematyczny (obrazki, rzeczywiste zabawki) lub atematyczny (sylaby, wyrazy, wzory, cyfry).
Autorzy układanki proponują m.in. takie szyfrowanie:
W praktyce logopedycznej świetnie sprawdza się również szyfrowanie połączone z czytaniem. Kodowanie sylab lub rozszyfrowywanie słów i pseudowyrazów odwraca uwagę dziecka od trudnej czynności czytania, przenosząc „ciężar” jego działania na kodowanie.
Kodować można samogłoski, wyrażenia dźwiękonaśladowcze, sylaby — tworząc wyrazy, a nawet słowa — układając zdania.
Również język jest swego rodzaju kodem komunikacyjnym opartym na wielu regułach gramatycznych, bez których nie jest możliwa lub w dużym stopniu ograniczona komunikacja.
O programowaniu języka, jednej z technik Metody Krakowskiej, czyli przemyślanym, celowym, zaplanowanym i wieloetapowym procesie kodowania i szyfrowania (ale wcześniej przecież rozkodowywania i odszyfrowywania) znaczeń o świecie zapisanych w języku pisałam we wpisie – Programowanie języka dziecka niemówiącego, rozwijającego język z opóźnieniem i dwu- lub wielojęzycznego.
Warto pamiętać o zamianie ról podczas ćwiczeń z szyfrowaniem. Kodowanie szablonu dla dorosłego okaże się nie lada wyzwaniem, ale wskaże dziecku inną perspektywę ćwiczeń. Podczas układania schematu i reguły kodowania trzeba zwrócić uwagę m.in. na ilość poszczególnych elementów do wykorzystania i zaplanować cały układ szablonu.
Jesteście ciekawi, jak wygląda programowanie i kodowanie dla dzieci bez użycia komputera? Z zestawem „Odkoduj” to możliwe.
Po drugie — sudoku z kodowaniem
Do wartości edukacyjnych japońskiej łamigłówki nie trzeba chyba nikogo przekonywać. A jak sudoku realizuje się na manipulacyjnych układankach lewopółkulowych, w dodatku szyfrując zadanie według reguły kodu? Zobaczcie na przykładzie.
Zadanie dziecka polega na uzupełnianiu schematu w taki sposób, aby elementy nie powtarzały się zarówno w kolumnie pionowej, poziomej, jak i w każdym mniejszym kwadracie.
Po wetknięciu figur geometrycznych narzuconych przez wzór w geoplan, dziecko rozpoczyna uzupełnianie schematu zgodnie z zasadami sudoku oraz regułą kodu.
To samo ćwiczenie można wykonywać, używając schematów z rzepami oraz obrazków z figurami przyczepianymi na rzepy. Po uzupełnieniu schematu gotową „odpowiedź” można dodatkowo przenieść na geoplan.
Można oczywiście zacząć od łatwiejszego ćwiczenia, czyli układania tradycyjnego sudoku, pomijając część szyfrowania odpowiedzi.
Jesteście ciekawi, jak sprawdza się sudoku, gdy miejsce cyfr zajmą sylaby? Polecam wpis – Sudoku dla dzieci? Tak! Oryginalne pomysły z japońską łamigłówką.
Po trzecie — arytmetyka z kodowaniem
Autorzy manipulacyjnych układanek lewopółkulowych proponują również łączyć podstawowe umiejętności arytmetyczne z kodowaniem. Inspiracji do tworzenia dostarczają przykładowe schematy, w których ćwiczy się przeliczanie (dodawanie i odejmowanie) do 10 lub 20 – w zależności od posiadanej broszury. Własne karty pracy pozwolić mogą przekroczyć każdy inny próg liczbowy.
Po czwarte — symetria z kodowaniem
Układanki symetryczne mogą okazać się wyzwaniem dla dzieci przyzwyczajonych do układania wzorów układanek lewopółkulowych. To jednak kolejne ćwiczenie świetnie rozwijające spostrzegawczość i koncentrację. Może również stać się ono wstępem do zabaw i ćwiczeń w odwracanie obrazków — wspomagających czytanie, umiejętności arytmetyczne, geometryczne i geograficzne.
Więcej o stymulacji wyobraźni przestrzennej i rozwijaniu percepcji wzrokowej z uwzględnieniem obrotów odwracanie wzorów i obrazków o 90˚ i 180˚ na płaszczyźnie oraz w przestrzeni względem osi pionowej i poziomej we wpisie – „Kocham się uczyć”, czyli zabawy w odwracanie obrazków wspomagające czytanie, umiejętności arytmetyczne, geometryczne i geograficzne.
Regułę, którą musi opanować dziecko, można podawać, przywołując efekt skrzydeł motyla.
Można też odwołać się do efektu lustrzanego odbicia. Po przyłożeniu lusterka do osi symetrii (gumki recepturki, sznurka itp.) dziecko może zobaczyć drugą część figury.
Przykłady z załączanych broszur inspirują do tworzenia własnych szablonów.
Można oczywiście zacząć od łatwiejszego ćwiczenia, czyli układanek symetrycznych bez szyfru.
Łamigłówki sudoku, arytmetykę i symetrię można w różnorodny sposób łączyć z ćwiczeniami szyfrowania na manipulacyjnych układankach lewopółkulowych. Jakie jeszcze kompetencje i umiejętności dziecka wspomagać może układanka? Inspiracji szukajcie we wpisach i postach na Przystanku Rodzinka – już wkrótce kolejna porcja pomysłów!
Opis zastosowania edukacyjnego i terapeutycznego pieczołowicie, ręcznie wykonanej z niebywale trwałych materiałów układanki lewopółkulowej „Grzybki” znajduje się we wpisie – Układanka lewopółkulowa „Grzybki” – pomoc wspierająca wszechstronny rozwój dziecka.
Konkretne przykłady rozmaitych układanek lewopółkulowych, pomocy, a nawet zabawek, które spełniać mogą funkcje układanki (wraz z ich zastosowaniem) znajdziecie we wpisie – UKŁADANKI LEWOPÓŁKULOWE – moja recepta na sprawny rozwój mowy i myślenia logicznego dziecka wykorzystać można.