„Kostki Baby Jagi” to atrakcyjna pod względem estetycznym pomoc edukacyjna, z dużą ilość kolorystycznie różnorodnych i trwałych elementów, wyglądem zbliżona do typowej zabawki. Ostatnia wymieniona cecha sprawia, że dzieci chętnie sięgają po tytułowe kostki. Zestawy, będąc przemyślanym narzędziem dydaktycznym, pozwalają ćwiczyć różnorakie umiejętności i rozwijać szereg kompetencji (percepcję wzrokową, specjalizację lewej półkuli, pamięć, uwagę, koncentrację, wyobraźnię, sprawność manualną i nade wszystko kreatywność).
Zawartość:
- 76 kolorowych kostek o wymiarach ok. 2x2cm (żółtych, zielonych, czerwonych, niebieskich i czarnych),
- zwięzła instrukcja wraz z propozycjami ćwiczeń z wykorzystaniem elementów zestawu,
- szablon ułatwiający układanie,
- 10 kolorowych wzorów do układania,
- 10 czarnych wzorów do układania,
- 20 kart z „obrysami” wzorów.
Zawartość:
- 120 kolorowych kostek o wymiarach ok. 1,5×1,5 cm(żółtych, zielonych, czerwonych, niebieskich i czarnych),
- zwięzła instrukcja wraz z propozycjami ćwiczeń z wykorzystaniem elementów zestawu,
- szablon ułatwiający układanie,
- 10 kolorowych wzorów do układania,
- 10 czarnych wzorów do układania,
- 20 kart z „obrysami” wzorów.
Ćwiczone umiejętności, rozwijane kompetencje
- analiza i synteza wzrokowa (np. identyfikacja, porównywanie, różnicowanie, tworzenie wzorów z figur, symetria układów na płaszczyźnie),
- specjalizacja lewej półkuli (sekwencje, układanki lewopółkulowe) – więcej o specjalizacji półkul mózgowych oraz o strategiach lewopołkulowych tutaj,
- koncentracja, uwaga, spostrzegawczość,
- kategoryzacje,
- pamięć wzrokowa,
- wyobraźnia,
- sprawność manualna,
- koordynacja ręka-oko,
- kreatywność.
Jak pracować z kostkami?
Charakteryzowane zestawy mogą towarzyszyć dziecku przez długi czas, ponieważ zabawa i terapia z ich wykorzystaniem odwołuje się do wielorakich kompetencji i umiejętności, które można ćwiczyć na różnych poziomach trudności.
Poniżej prezentuję 10 sposobów pracy z całymi zestawami lub tylko z wybranymi ich elementami.
1. Sposób z instrukcji – układanie wzorów z tablic:
Autorki, czyli Elżbieta Wianecka i Jadwiga Kulpińska, przedstawiają następujące etapy pracy:
- wybór wzoru do układania,
- prezentacja kilku obrysów, w tym pasującego do uprzednio wybranego wzoru – dziecko wybiera pasujący do wzoru obrys, eliminację nieodpowiednich w danym przypadku konturowych obrazków poprzedza pytanie terapeuty lub rodzica: „kto to?” lub „co to?”,
- układanie kostek na szablonie.
W praktyce pamiętać należy o regule linearności – układaniu klocków od lewej strony do prawej oraz od góry do dołu, czyli naśladując kulturowo przyjęty kierunek czytania i pisania.
2. Kategoryzacja według koloru i wielkości
Kwadraty segregować można, rozdzielając je na odrębne stosy lub do pojemników. W terapii osoba prowadząca rozpoczyna rozkładanie dostępnych figur na poszczególne stosy, komentując swoją czynność: taki tu, taki tu (nie nazywa więc poszczególnych kategorii), a następnie dziecko kontynuuje segregację.
Kategoryzację według wielkości przeprowadzić można, posiadając dwa różne zestawy „Kostek Baby Jagi”.
3. Naśladowanie, kontynuowanie, uzupełnianie i tworzenie sekwencji
Dziecko naśladując sekwencję, czyli układając pod gotową już sekwencją taki sam układ kwadratów, ćwiczy głównie percepcję wzrokową. Czynność ta dla młodszych jest jednak świetnym wstępem do kolejnego etapu nauki i zabawy z rytmami.
Kontynuowanie sekwencji polega na dalszym układaniu zaproponowanego wzoru w ciągu linearnym z zastosowaniem różnych powtarzających się rytmów. Duża ilość klocków w zestawie i różnorodna ich kolorystyka pozwala tworzyć wiele prostszych i skomplikowanych kombinacji rytmów.
Następnym etapem ćwiczeń i zabaw może być uzupełnianie sekwencji. Z ułożonej już całej sekwencji rodzic/terapeuta zabiera kilka elementów. Zadanie dziecka polega na dołożeniu brakujących elementów z zachowaniem zastosowanych wcześniej w sekwencji reguł powtarzalności. Ilość zabranych elementów wpływa na stopień trudności.
Najtrudniejszym etapem ćwiczeń z sekwencją okazuje się być ich samodzielne tworzenie. Dziecko układa początek sekwencji dla partnera zabaw lub ćwiczeń. Samo musi wymyślić układ, który będzie miała powtórzyć druga osoba (naśladowanie i kontynuowanie sekwencji) bądź zabrać z niego tylko wybrane elementy, tak by ktoś inny mógł dopełnić sekwencję (uzupełnianie).
4. Wykluczenia
Wykluczanie, czyli zabieranie z przygotowanego zbioru elementu, który różni się od pozostałych kolorem lub wielkością (w zależności od posiadanego zestawu), może być dobrym początkiem pracy i zabawy z „Kostkami Baby Jagi”, szczególnie dla dzieci ropoczynających terapię. Pamiętać należy, że zamiana ról dziecko-terapeuta wpływa na zwiększenie stopnia trudności wykonywanego ćwiczenia. Podobnie, z resztą, jak w przypadku sekwencji.
5. i 6. Naśladowanie ułożenia wzorów na płaszczyźnie – własne wzory
Po ułożeniu (często wielokrotnym) wszystkich wzorów zawartych na tablicach przygotowanych przez autorki zestawu, można pokusić się o samodzielne tworzenie tematycznych i atematycznych obrazków.
W tym celu można tworzyć własne szablony, na których, na przykład kredkami, wystarczy zaznaczyć pomysły do ułożenia.
Nie wymagającym nakładu pracy ze strony rodzica lub terapeuty może okazać się sposób prezentacji wzoru bez tablic – poprzez układanie obrazu z klocków (bez użycia szablonowych podkładek).
W jednym i drugim przypadku dziecko układa widoczny przed sobą wzór (z tablic lub ułożony z klocków) z zachowaniem reguły układania od lewej do prawej oraz wiersz po wierszu. Można przygotować wyliczoną liczbę klocków potrzebną do ułożenia wzoru lub zastosować trudniejszy wariant, czyli wyłożyć wszystkie klocki z pudełka.
Warto tak zaaranżować ćwiczenie, by przypominało znaną zabawę kalambury – w tym wypadku dziecko, zmiennie terapeuta/rodzic, zgaduje, co układane lub kto układany jest z klocków.
7. Układanie wzorów z pamięci
Dziecko z pamięci układać może obrazki stworzone przez autorki na załączonych tablicach, wzorach przygotowanych przez nas samodzielnie lub bezpośrednio z klocków. Każdy obraz na czas ułożenia zostaje zakryty. Oczywiście chwilę wcześniej dziecku należy zaprezentować wzór i dać odpowiednią ilość czasu na jego zapamiętanie. Ćwiczenie różni się stopniem trudności od tradycyjnego naśladowania ułożenia wzoru.
8. Układanie wzorów symetrycznych
Zestawy znakomicie nadają się również do tworzenia układów symetrycznych (tematycznych i atematycznych). Tu nie potrzeba już tablic. Wystarczy „na oczach dziecka” lub chwilę przed zabawą stworzyć wzór potrzebny do symetrycznego uzupełnienia. W tego typu ćwiczeniu zamiana ról sprawdzi się doskonale.
9. Układanie wzorów z obrysów
Dla spragnionych wyzwań, starszym dzieciom lub tym obytym z zestawowymi tablicami polecam układanie kostek z wykorzystaniem obrysów. Tablica posłużyć może jako sprawdzenie poprawności ułożonego wzoru.
10. Rysowanie ułożonych wzorów
W tym wypadku dziecko tworzy czarny obrys tego, co przedstawia ułożony wzór lub po prostu rysuje mniej lub bardziej szczegółowy obrazek.
Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich możliwości wykorzystania opisywanej pomocy edukacyjnej.
Np. niemowlakom do stymulacji percepcji wzrokowej mogą posłużyć czarno-białe tablice, ale i obrysy z obu zestawów (szerzej o rozwoju zdolności widzenia w 3. części wpisu z serii: Jak stymulować rozwój dziecka w pierwszym roku życia).
Z kolei dla starszych dzieci kwadraty mogą pełnić rolę liczmanów.
Owocnej nauki i zabawy!
Do kupienia w sklepie TOKLA Pomoce Edukacyjne.