„20-minutówki logopedyczne”- gotowe propozycje zajęć logopedycznych

„20-minutówki logopedyczne” przygotowane przez Iwonę Kowalcze-Filar, a merytorycznie konsultowane z Agnieszką Balą, to szereg ćwiczeń niezbędnych do pracy nad prawidłową wymową dziecka. Zestaw składa się z 10 gotowych propozycji zajęć logopedycznych opartych na schemacie sześciu ćwiczeń: oddechowych, motoryki małej, artykulacyjnych, sekwencji słuchowych, spostrzegania wzrokowego i pamięci. Pomoc znajduje zastosowanie zarówno w grupie i terapii indywidualnej.

Niezaprzeczalną zaletą pomocy są:

• gotowe do pracy z dzieckiem karty (zawsze opatrzone kierowaną bezpośrednio do dziecka słowną instrukcją, przejrzystymi i przystępnymi graficznie schematami wykonania przykładowych ćwiczeń) – niewymagające dodatkowych akcesoriów (prócz ołówka/kredki i kartki papieru),
• zadania oparte na zasadzie kompleksowego oddziaływania, czyli koordynacji czynności logopedycznych z działaniami percepcyjno-motorycznymi,
• niekrzykliwa, pastelowa szata graficzna,
• swobodnie wyjmowane z teczki arkusze formatu A4,
• atrakcyjne naklejki motywacyjne, którymi można nagradzać dziecko.

Pomoc dedykowana jest logopedom i rodzicom pracującym z dziećmi w wieku przedszkolnym oraz szkolnym, z dziećmi rozwijającymi się prawidłowo, jak i z tymi, u których stwierdza się nieprawidłowości rozwojowe na rożnych płaszczyznach.

Z zestawami można pracować w grupie (swobodnie wyjmowane karty świetnie nadają się do powielania), jak i podczas terapii indywidualnej.

• „Kilka słów od autorki”, czyli teoretyczne założenia metodyczne i praktyczne zastosowania ćwiczeń,

• przejrzyście i graficznie ujęty schemat 20-minutówek oraz wyjaśnienie zastosowanej kolorystyki i symboli graficznych ćwiczeń,

• 60 jednostronnych kart pracy formatu A4 podzielonych na 10 (rozróżnionych kolorem) propozycji gotowych około dwudziestominutowych zajęć,

• 100 naklejek motywacyjnych,

• tekturowa teczka mieszcząca wszystkie karty.

Każda z 10 propozycji zajęć logopedycznych zawiera 6 typów ćwiczeń:

• ćwiczenie oddechowe,
• ćwiczenie motoryki małej,
• ćwiczenie artykulacyjne,
• ćwiczenie sekwencji słuchowych,
• ćwiczenie spostrzegania wzrokowego,
• ćwiczenie pamięci.

Każdemu ćwiczeniu poświęcona jest jedna strona A4. Przejrzyście rozplanowane zadanie na kartce, ponadto klarowny i powtarzający się w każdym z zestawów schemat sześciu ćwiczeń, ułatwia terapeucie czasowe rozplanowanie poszczególnych części zajęć. Dla dziecka z kolei przewidywalny porządek zajęć dodaje mu pewności siebie i swoich umiejętności (wynika to ze znajomości następujących po sobie elementów terapii i zabawy), ale i jest źródłem zaufania względem terapeuty.

Przypominane w broszurze bezdyskusyjne twierdzenie dotyczące zależności miedzy prawidłowym oddychaniem a poprawnym mówieniem i właściwym rozwojem aparatu mowy – jest równocześnie uzasadnieniem pierwszeństwa tego typu zadań w zestawach.

Ćwiczenia oddechowe oznaczone zostały następującym symbolem:

W zestawach pojawiają się ćwiczenia, które dziecko będzie miało możliwość wykonywać w pozycji stojącej, leżącej lub siedzącej. Schematyczne, ale czytelne nawet dla 4-latka, instrukcje graficzne poparte są słownym komentarzem w formie polecenia skierowanego bezpośrednio do dziecka.

Prezentowane ćwiczenia mają na celu pogłębienie oddechu, zwiększenie pojemności płuc, wydłużenie fazy oddechowej i przede wszystkim zsynchronizowanie wydechu z wypowiadanymi sylabami, słowami i zdaniami.

Przykławe ćwiczenie – zestaw IX:

Wychodząc z założenia, że praca dłoni uruchamiana mózgowe ośrodki odpowiedzialne za jej funkcje percepcyjne i motoryczne, co z kolei skutkuje aktywizacją ruchowego ośrodka mowy, zdecydowano się na umieszczenie ćwiczeń motoryki małej jako następnych po ćwiczeniach oddechowych.

Ćwiczenia motoryki małej skupiające się na precyzyjnych ruchach dłoni i palców dziecka oznaczone zostały następującym symbolem:

Zadanie dziecka polega na narysowania obrazka po śladzie.

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

W kolejnym etap zajęć autorka proponuje ćwiczenia podnoszące sprawność narządów artykulacyjnych. Wśród zadań znajdują się przede wszystkim ćwiczenia ruchomych artykulatorów, czyli warg, języka, podniebienia miękkiego i żuchwy.

Ćwiczenia z przystępnie odmalowaną instrukcją zachęcającą do regularnego wykonywania zadań pod opieką dorosłego pozwolą usprawnić koordynację ruchową w zakresie aparatu artykulacyjnego oraz nabyć dziecku, wcale nie łatwą, umiejętności świadomego kierowania ruchami poszczególnych artykulatorów.

Ćwiczenia artykulacyjne oznaczone zostały następującym symbolem:

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Mając na uwadze poprawę uwagi i pamięci słuchowej, w proponowanych zestawach umieszczono ćwiczenia polegające na powtarzaniu różnych kombinacji sylab otwartych lub otwartych i zamkniętych (w przypadku bezdźwięcznych głosek szeregu syczącego – s, c).

Przed wykonaniem ćwiczeń należy prawidłowo ustawić narząd artykulacyjny. Poniżej przypomnienie ułożenia artykulatorów do poszczególnych głosek (Jagoda Cieszyńska, Metody wywoływania głosek):

• s – układ ust jak do uśmiechu (wargi rozsunięte jak do uśmiechu, nie przylegają do wewnętrznej strony siekaczy); czubek języka zazwyczaj za dolnymi siekaczami; boki języka uniesione są i przylegają do górnych zębów i dziąseł; górne zęby lekko zachodzą na dolne; podniebienie miękkie mocno przylega do tylnej ściany jamy gardła,
• z – układ ust jak do uśmiechu (wargi rozsunięte jak do uśmiechu, nie przylegają do wewnętrznej strony siekaczy); czubek języka zazwyczaj za dolnymi siekaczami; boki języka uniesione są i przylegają do górnych zębów i dziąseł; górne zęby lekko zachodzą na dolne; podniebienie miękkie mocno przylega do tylnej ściany jamy gardła, wiązadła głosowe drgają,
• c – wargi ułożone jak do uśmiechu, zęby zbliżone do siebie; czubek języka unosi się do wewnętrznej powierzchni górnych siekaczy lub pogranicza siekaczy i wałka dziąsłowego; brzegi języka dotykają górnych dziąseł i zębów; podniebienie miękkie silnie przylega do tylnej ściany jamy gardła,
• dz – wargi ułożone jak do uśmiechu, zęby zbliżone do siebie; czubek języka unosi się do wewnętrznej powierzchni górnych siekaczy lub pogranicza siekaczy i wałka dziąsłowego; brzegi języka dotykają górnych dziąseł i zębów; podniebienie miękkie słabo przylega do tylnej ściany jamy gardła, wiązadła głosowe drgają.

Ćwiczenia sekwencji słuchowych oznaczono następującym symbolem:

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Ćwiczenia spostrzegania wzrokowego polegają na powtórzeniu słowa wypowiedzianego przez dorosłego, a następnie wskazaniu przedstawiającego go obrazka.

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Ćwiczenia oznaczono następującym symbolem:

Ostatnie ćwiczenie zestawu polegające na powtarzaniu z pamięci usłyszanych nazw obrazków (wcześniej nazwanych przez terapeutę i dziecko) pozwala rozwijać pamięć i sprawność mózgu.

Przykładowe ćwiczenie – zestaw IX:

Ćwiczenia z tej kategorii oznaczone zostały następującym symbolem:

Przykładowe wpisy do dziennika logopedy mogą zawierać szczegółowe informacje na temat przebiegu i postępów terapii logopedycznej. Takie wpisy mogą obejmować opis wykorzystanych metod i technik, a także ewolucję kompetencji i umiejętności językowych i mowy. Przykładowo, wpis może odnosić się do wykorzystania „20-minutówek logopedycznych”. W takim wpisie logopeda mógłby odnotować, jakie konkretne ćwiczenia z zestawu zostały przeprowadzone (np. ćwiczenia oddechowe, motoryki małej, artykulacyjne), jak pacjent reagował na poszczególne zadania oraz jakie postępy zanotowano w wymowie dziecka. Wartość tych ćwiczeń polega na ich uniwersalności – są one przydatne zarówno w pracy grupowej, jak i w terapii indywidualnej.

1. Data: 15.01.2024
   Pacjent: Jan Kowalski
   Zajęcia: 20-minutówki logopedyczne
   • Ćwiczenia oddechowe: Jan miał początkowe trudności z koordynacją, ale wykazał poprawę w trakcie sesji.
   • Motoryka mała: Dobra koordynacja ruchowa, niewielkie problemy z precyzją.
   • Zaangażowanie: Wysoki poziom koncentracji i zaangażowania w zadania.
   • Ogólna ocena sesji: Pozytywny start, zauważalna gotowość do nauki i poprawy.
     
2. Data: 22.01.2024
   Pacjent: Jan Kowalski
   Zajęcia: 20-minutówki logopedyczne
   • Ćwiczenia artykulacyjne: Poprawa płynności mowy, nadal wymaga pracy nad wymową niektórych dźwięków.
   • Sekwencje słuchowe: Bardzo dobra pamięć słuchowa i zdolność do naśladowania sekwencji.
   • Spostrzeganie wzrokowe: Pewne trudności, wymaga dodatkowych ćwiczeń.
   • Ogólna ocena sesji: Stały postęp, Jan wykazuje zrozumienie i wykonuje ćwiczenia z zainteresowaniem.
     
3. Data: 29.01.2024
   Pacjent: Jan Kowalski
   Zajęcia: 20-minutówki logopedyczne
   • Powtórzenie ćwiczeń oddechowych: Wyraźna poprawa, lepsza kontrola oddechu.
   • Powtórzenie sekwencji słuchowych: Znaczący postęp, doskonałe wykonanie ćwiczeń.
   • Motoryka mała i pamięć: Postęp widać, ale nadal wymaga pracy.
   • Ogólna ocena sesji: Znaczący postęp w porównaniu do pierwszej sesji, Jan jest bardziej pewny swoich umiejętności.

Pomoce wydane przez WIR. Charakteryzowany zestaw będący nowością wydawniczą do kupienia tutaj.

Wszystkie wpisy zrecenzowanych do tej pory na blogu pomocy edukacyjnych Wydawnictwa WIR znajdują się tutaj.