Kategoryzowanie jest umiejętnością, która pozwala nam porządkować, klasyfikować i zrozumieć świat wokół nas. Zabawy w kategoryzowanie to więc naturalne dążenie dzieci do tworzenia porządku i ładu, a umiejętność kategoryzowania odgrywa kluczową rolę w ich rozwoju poznawczym. Pozwala na organizowanie informacji, tworzenie skojarzeń i wnioskowanie na podstawie podobieństw i różnic. Wspieranie i kształtowanie tej umiejętności jest niezwykle ważne. We wpisie przedstawiam kilka sposobów, zabaw i konkretnych pomocy, dzięki którym możemy pomóc dzieciom w rozwijaniu umiejętności kategoryzowania.
Zabawa w kategoryzowanie a przestrzeń do eksploracji
Zabawy, które angażują dzieci w proces kategoryzowania, mogą być świetnym narzędziem do rozwijania tej umiejętności. Sortowanie zabawek i rzeczy z dziecięcego otoczenia według różnych kryteriów, na przykład według koloru, kształtu, wielkości czy funkcji to nic innego, jak nauka podstawowych zasad logicznego myślenia. Starszym dzieciom z łatwością przychodzi tworzenie zestawień obiektów o różnych właściwościach, ale i grupowanie ich. Taka forma aktywności nie tylko rozwija umiejętność kategoryzowania, ale także zachęca do logicznego myślenia i spostrzegawczości.
Zapewnienie dziecku przestrzeni do eksplorowania różnych przedmiotów i materiałów jest ważne dla rozwijania umiejętności kategoryzowania. Warto więc tworzyć “stacje tematyczne” na przykład zestaw klocków, zestaw figur zwierząt, zestaw kolorowych piór i razem z dzieckiem grupować te przedmioty. Dajcie dziecku swobodę tworzenia własnych połączeń i eksperymentowania.
Warto wykorzystać wizualne narzędzia, takie jak tablice korkowe, magnetyczne, etykiety, pudełka czy kubki z symbolami różnych kategorii. Ta forma organizacji wizualnej ułatwia dziecku identyfikację podobieństw i różnic między przedmiotami.
Z pomocą w rozwijaniu umiejętności kategoryzowania przychodzą wszelkiego rodzaju sortery, których na rynku nie brakuje. Dziś bliżej przyjrzę się konkretnym dwóm sorterom od Blue-Sky.
Sorter 12-elementowy od Blue-Sky
Zawartość zestawu:
- 12 kolorowych kul (wtyczki lub wkręty),
- 12 wyjmowanych kubków (wysokość 950 mm, średnica wewnętrzna 55 mm, grubość ścianki 5 mm),
- po 6 patyczków w kolorach kul i wnętrza kubków,
- bukowa sklejka (długość 80 cm, szerokość 10 cm, wysokość 4cm).
Ręcznie wykonany z niebywale trwałych materiałów sorter śmiało nazywam pomocą edukacyjno-terapeutyczna, choć przez dziecko może być postrzegany jak zabawka, z kolei rodzica usatysfakcjonuje organizacyjna i porządkowa funkcja sortera (np. na kredki na biurku).
Bukowa deska o długości 80 cm (!) posiada otwory na 12 wyjmowanych kubków z kolorowym wnętrzem oraz 12 odpowiadających ich barwie wkręcanych kul. Intuicyjna identyfikacja koloru wnętrza kubka z przypisaną mu kulą (włożenie kubków, dopasowanie kul i wkręcenie ich w odpowiednie miejsca) poprzedza segregację. Sortować można drewniane patyczki dołączone do zestawu. Kreatywność dziecka pozwala rozdzielać według koloru zabawki, domowe przybory itd. Pomoc posłużyć może oczywiście jako sorter do kredek i innych narzędzi pisarskich.
Sorter – “Magazyn” od Blue-Sky
Zawartość zestawu:
- magazyn (dach pomalowany farbą tablicową),
- kreda bezpyłowa,
- pęseta plastikowa,
- 36 kolorowych kołków (po 6 w 6 kolorach),
- schemat uniwersalny np. do zapisywania ilości kołków, składania zamówień (pasek z kolorowymi polami),
- schematy do odwzorowywania kolorów – 12 sztuk,
- alfabet, karta kontrolna – do ćwiczeń z analizy i syntezy wyrazu,
- symbole matematyczne +, -, =, >, <, : – wykonywanie prostych działań matematycznych przy pomocy magazynu.
Zdecydowana większość pomocy Blue-Sky została tak skonstruowana, by można było z nich korzystać na wiele sposobów, o czym wielokrotnie pisałam, recenzując pomoce edukacyjne tej marki.
Zabawy w kategoryzowanie to tylko jedna z wielu aktywności, do której zachęca “Magazyn”. Do sześciu przegródek imitujących pomieszczenia magazynu grupować można kołki według załączonych schematów.
Zabawę starszych dzieci urozmaicić można o elementy matematyki.
Z “Magazynem” można także kodować (litery w wyrazach, samogłoski i spółgłoski w słowach, listę zakupów itp.). Więcej na temat kodowania z pomocą pomocy edukacyjnych od Blue-Sky we wpisie Kodowanie (i nie tylko) dla dzieci z manipulacyjnymi układankami lewopółkulowymi.
Dlaczego pierwsze sortery dziecka (czyli te, w których elementy dzielimy ze względu na: kolor, wielkość i kształt) są tak ważne w zabawie dziecka?
Po pierwsze motywując do grupowania elementów, pomagają w nauce rozpoznawania, różnicowania i nazywania kolorów, kształtów i rozmiaru.
Po drugie, sortery rozwijają umiejętności motoryczne i koordynację oko-ręka. Nie ulega wątpliwości sortowanie różnych kształtów i rozmiarów wymaga precyzji i skoordynowanych ruchów. Dzieci ćwiczą swoje umiejętności manualne, co ma wpływ na rozwój zdolności grafomotorycznych.
Zabawy w kategoryzowanie wymagają skupienia i cierpliwości. Dzieci muszą dokładnie obserwować przedmioty i podejmować decyzje dotyczące ich umieszczenia w odpowiednich miejscach. To doskonałe ćwiczenie dla ich zdolności poznawczych, koncentracji i cierpliwości.
Sortery wzmacniają umiejętności logicznego myślenia: uczą podstawowych zasad logicznego myślenia, takich jak porównywanie, rozpoznawanie wzorców i znajdowanie podobieństw i różnic. To umiejętności niezbędne w procesie rozwiązywania problemów.
Codzienność a kategoryzacja
Codzienne sytuacje są doskonałą okazją do wspierania umiejętności kategoryzowania u dziecka. Na przykład, podczas zakupów w sklepie szukajcie i grupujcie różne produkty spożywcze według kategorii (np. owoce, warzywa, nabiał). W domu dziecko sortujcie ubrania na podstawie ich rodzaju (spodnie, koszulki, skarpety) podczas składania prania.
Te proste czynności pomagają dziecku w identyfikowaniu podobieństw i różnic między przedmiotami.
Kategoryzacja w grach
Obrazki i karty do gier są być świetnym narzędziem do rozwijania umiejętności kategoryzowania. Można tworzyć zestawy kart przedstawiających różne przedmioty, zwierzęta, pojazdy czy rośliny, a następnie z dzieckiem grupować je według odpowiednich kategorii. Na przykład, kartę z obrazkiem psa można umieścić w kategorii “Zwierzęta domowe”. Ta forma zabawy nie tylko angażuje dziecko, ale także rozwija jego zdolności obserwacyjne i myślenie logiczne.
Początkowo wybierajcie gry, które wymagają sortowania i grupowania przedmiotów, postaci lub faktów. Na przykład wszelkiego rodzaju loteryjki, w których trzeba umieszczać obrazki zwierząt w odpowiednich kategoriach (np. lądowe, wodne, latające). Pomoże to dziecku w nauce i utrwaleniu umiejętności kategoryzowania. Gry planszowe nie tylko rozwijają logiczne myślenie, ale również promują współpracę i interakcję społeczną.
Kategoryzacja a czytanie
Czytanie książek i opowiadanie historii jest kolejnym sposobem na rozwijanie umiejętności kategoryzowania u dzieci. Jak? Wystarczy podczas czytania, zwracać uwagę dziecka na różne postacie, miejsca i przedmioty pojawiające się w opowieści. Zwyczajne pytania typu: “które postacie są zwierzętami?”, “które miejsca są związane z przygodami głównego bohatera?”. Warto zachęcać dziecko do dzielenia się swoimi obserwacjami i tworzenia kategorii na podstawie tych informacji.
Wspieranie i kształtowanie umiejętności kategoryzowania u dzieci jest nie tylko ważne dla ich rozwinięcia poznawczego, ale także wpływa na ich zdolności logicznego myślenia, spostrzegawczości i organizacji informacji. Poprzez zabawy w kategoryzowanie, codzienne sytuacje, czytanie i eksplorację, możemy aktywnie angażować dzieci w proces kategoryzowania. Pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie, dlatego ważne jest, abyśmy cierpliwie i konsekwentnie wspierali je w rozwijaniu tej umiejętności, stwarzając przy tym przyjazne i zachęcające otoczenie do nauki i odkrywania.
Dzięki tym sposobom wspierania i kształtowania umiejętności kategoryzowania, możemy pomóc dziecku w rozwijaniu kluczowych umiejętności poznawczych. Pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, więc ważne jest, aby dostosować metody i poziom trudności do możliwości i zainteresowań dziecka. Zachęcajmy je do odkrywania i eksplorowania różnych przedmiotów, sytuacji i materiałów, które pomogą im w tworzeniu skojarzeń i porządkowaniu świata wokół nich.
