„Naucz mnie robić rzeczy samodzielnie. Wypisy z dzieł Marii Montessori” – o podmiotowości dziecka w wychowaniu

„Naucz mnie robić rzeczy samodzielnie. Wypisy z dzieł Marii Montessori” to wybór cytatów włoskiej pedagożki. Myśli stanowią inspirację dla nauczycieli i rodziców do odkrywania prawdziwej natury i potencjału dziecka. Skłaniają również do refleksji nad obecnymi metodami wychowania i nauczania dzieci. Pozwalają uporządkować wiedzę o rozwoju dziecka, relacjach dziecka z dorosłym, potencjalnej sile drzemiącej we właściwie pojętej edukacji. Przynoszą również filozoficzne rozważania o wojnie i pokoju. Zebrane anegdoty i myśli Marii Montessori pozwalają z innej perspektywy spojrzeć na dzieci i ich pracę, mylnie utożsamianą z zabawą rozumianą jako bezcelowa czynność uszczęśliwiając je i zajmująca im czas.

Maria Montessori i nowa perspektywa w edukacji

Maria Montessori, włoska lekarka i pedagożką, urodziła się w 1870 roku. Jej życiowa pasja i determinacja przyniosły rewolucję w dziedzinie edukacji. Montessori otrzymała wyjątkowe wykształcenie – jako jedna z pierwszych kobiet we Włoszech uzyskała dyplom lekarski. Ta niezwykła kobieta zdecydowała poświęcić swoje życie nie tylko medycynie.

Jednym z kluczowych momentów w życiu Montessori było założenie w 1907 roku swojego pierwszego Domu Dziecięcego w Rzymie, gdzie wprowadzała swoje rewolucyjne metody nauczania. Jej głównym celem było stworzenie środowiska, w którym dzieci będą mogły się rozwijać w sposób naturalny, wykorzystując swoją naturalną ciekawość i chęć do nauki.

Obserwacje dzieci funkcjonujących w sprzyjających rozwojowi środowiskach, wśród dorosłych stroniących od pouczeń i wymuszeń, rodziców i nauczycieli w roli wychowawców, a nie służących, dały początek założeniom metody dziś zwanej Metodą Marii Montessori. Włoszka zwracała szczególną uwagę na samodzielność dzieci, zachęcając je do działania i dając im swobodę w wyborze aktywności.

Marii Montessori dane było towarzyszyć dzieciom spragnionym aktywności, niezależnym, samodzielnym, autonomicznym, kreatywnym, zaangażowanym, wytrwałym, pracowitym i dobrym, tym samym doskonale przygotowanym do życia w dorosłym społeczeństwie.

Montessori wierzyła, że każde dziecko ma w sobie potencjał i jest zdolne do niezwykłych osiągnięć. Jej metoda opiera się na szacunku do indywidualnych potrzeb i możliwości każdego ucznia. Uważała, że nauczyciel powinien pełnić rolę obserwatora i przewodnika, dostarczając odpowiedniego środowiska i materiałów, które pobudzą naturalną chęć do nauki.

„To nieprawda”, mówi doktor Montessori, „że znalazłam to, co nazwane jest Metodą Montessori. Ja studiowałam dziecko, wzięłam to, co dało mi dziecko, a następnie dałam temu wyraz – i właśnie to nazywane jest Metodą Montessori”.

Jak kochać dziecko? „Recepty Starego Doktora. Wypisy z dzieł Janusza Korczaka”– recenzja.

Wybór spostrzeżeń, anegdot i myśli Marii Montessori

Publikacja „Naucz mnie robić rzeczy samodzielnie” przedstawia zbiór wypisów z dzieł włoskiej lekarki i pedagożki. Cytaty Marii Montessori zawarte w książce ukazują istotę jej metody, skłaniając do głębszych refleksji nad współczesnymi metodami wychowania.

Dlaczego tak istotne jest rozwijanie niezależności i samodzielności u dzieci?

Kim dla dziecka powinien być rodzic i nauczyciel?

Jaka relacja dziecko-rodzic przynosi obopólny rozwój?

Czy zabawa i praca to to samo?

Jaką rolę w rozwoju dziecka ma, a mieć powinna edukacja?

Czym jest pokój?

Na czym polega sekret dziecka?

Książka skłania do zastanowienia się nad tym, jak często ograniczamy potencjał dzieci, wprowadzając sztywne struktury i ograniczenia. Metoda Montessori zachęca do poszanowania indywidualności i różnorodności dzieci, stawiając na ich rozwój jako całości: umysłowy, fizyczny, emocjonalny i społeczny.

Największe niebezpieczeństwo czai się w naszej ignorancji, potrafimy bowiem odnajdywać perły w skorupach ostryg, złoto w skale, węgiel w trzewiach ziemi, ale ignorujemy duchowe ziarno, mgławicę stworzenia, którą dziecko skrywa w sobie, przychodząc na nasz świat, aby odnowić ludzkość.

(…) nawet wykazują głęboką troskę o ciało dziecka, można zaniedbać jego duszę.

„Naucz mnie robić rzeczy samodzielnie” mimochodem zmusza do zastanowienia się nad własnymi przekonaniami i podejściem do wychowania i nauczania dzieci. Ta książka to wyzwanie rzucone rodzicom, nauczycielom, by spojrzeć na dzieci z innej perspektywy, doceniając ich naturalną ciekawość, kreatywność i zdolności.

Popełniamy rażący błąd, jeśli sądzimy, że dziecko powinny uszczęśliwić drogie zabawki albo że dziecku, za które wszystko robi niania, wyjątkowo sprzyja los. W rzeczywistości los sprzyja dziecku zajętej matki, które może próbować robić różne rzeczy samodzielnie, wymyślać na poczekaniu zabawki z przedmiotów codziennego użytku i wykorzystywać własną pomysłowość. Jest wolne, może pracować na własny sposób, więc zamienia zabawę w pożyteczną pracę dostosowaną do swoich potrzeb, podczas gdy bogate dziecko często skazane jest na zabawę w sposób, który zdaniem dorosłych będzie mu się najbardziej podobał. Dlatego dzieci z szafkami pełnymi zabawek często są znudzone i nieposłuszne, podczas gdy dziecko pozostawione samemu sobie cieszy się najprostszymi rzeczami i z radością spędza godziny, pochłonięte wybraną przez siebie pracą.

„Naucz mnie robić rzeczy samodzielnie” jest niezwykle wartościową lekturą, dla osób, którym leży na sercu edukacja dzieci. Poza inspirującymi cytatami Marii Montessori, otrzymujemy praktyczne wskazówki i sugestie dotyczące tworzenia sprzyjającego rozwojowi środowiska dla dzieci.

Osoby odpowiedzialne za edukację dziecka utrudniają mu rozwój w następujący sposób: pragną nauczać, ale niechętnie pozwalają dziecku się uczyć.

Stosowanie kar cielesnych wobec dorosłych jest zabronione, ponieważ odbierają ludzką godność i hańbą społeczeństwo, a czy istnieje coś bardziej prymitywnego niż lżenie albo bicie dziecka.

Jedynym ze sprawdzianów poprawności procedury edukacyjnej jest poziom szczęścia dziecka.

Szkoły nie przygotowują młodych ludzi do życia społecznego, tylko do zarabiania na utrzymanie.

Zbiór cytatów Marii Montessori przygotowany przez Aleksandrę Małek ma refleksyjny charakter, choć niejednokrotnie lekką formę, czytelne przesłanie i wciąż aktualne spostrzeżenia.

W istocie, dziwić może fakt, że dotąd nie istnieje taka dziedzina jak wiedza o pokoju, ponieważ wiedza o sztuce wojennej wydaje się wysoce zaawansowana.

W wypisach znajdziemy m.in. trafne aforyzmy, krótkie scenki narracyjne dzieci z dorosłymi, ale i klarowne spostrzeżenia, które pozwalają zrozumieć, wspierać (nie służyć) i kochać dziecko.

Miłość nie jest przyczyną, tylko skutkiem normalnego rozwoju jednostki.

Po raz kolejny charakterystyczny dla cyklu – Seria dla Pedagogów i Rodziców: Wypisy z Dzieł Słynnych Pedagogów – lapidarny tekst wywołuje liczne refleksje.

„Naucz mnie robić rzeczy samodzielnie. Wypisy z dzieł Marii Montessori” wybrane i opatrzone wpisem przez Aleksandrę Małek ukazały się nakładem wydawnictwa PWN.