Etapy rozwoju mowy dziecka

Etapy rozwoju mowy dziecka to jedno z ważnych zagadnień, jakie powinno zajmować nie tylko logopedę przedszkolnego, wychowawcę, ale przede wszystkim rodzica, z którym dziecko spędza najwięcej czasu. Aby zauważyć niepokojące odstępstwa i opóźnienia w artykulacji dziecka, trzeba wiedzieć, że rozwój mowy dziecka przebiega w odpowiedniej sekwencji. Kiedy i w jakiej kolejności powinno mówić dziecko? Polecam poniższe treściwe vademecum.

Na naszym Instagramie znajdziecie więcej wskazówek logopedycznych dla rodziców w cyklu Przystanek Logopeda.

Etapy rozwoju mowy dziecka

Rozwój mowy dziecka przebiega w odpowiedniej kolejności i następstwie. Według L. Kaczmarka (1953) w rozwoju mowy wyodrębnia się cztery okresy.

Okres melodii (0 – 1 r. ż.) – to czas, gdy początkowo formą porozumienia dziecka ze światem jest krzyk i płacz. To również intensywny czas treningu narządów oddechowych. Między 2. a 3. miesiącem życia pojawia się głużenie (dźwięki podobne do samogłosek i spółgłosek). Około 5. – 6. miesiąca życia rozpoczyna się gaworzenie. Przed ukończeniem 1. r. ż. życia pojawiają się pierwsze słowa – np. mama, tata, baba.

Okres wyrazu (1 – 2 r. ż.) – dziecko wymawia samogłoski ustne (A U I O E Y) i spółgłoski p, pi, b, bi, m, mi, t, d, n. Trudniejsze dźwięki zastępuje tymi, które potrafi wypowiedzieć (o zbliżonym miejscu artykulacji do prawidłowych). Charakterystyczne jest wymawianie tylko pierwszej lub ostatniej sylaby.

Okres zdania (2 – 3 r. ż.) – dziecko wymawia wszystkie samogłoski – również ę, ą. Pojawiają się spółgłoski w, wi, f, fi, k, ki, g, gi, ch, chi, l, li, ń, j, ł i głoski szeregu ciszącego – ś, ź, ć, dź. Pod koniec tego okresu mogą się też pojawić głoski szeregu syczącego s, z, c, dz. Wymienione głoski czasem bywają zastępowane innymi, łatwiejszymi. Mowę dziecka trzyletniego cechuje zmiękczanie głosek – s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż są często wymawiane jak ś, ź, ć, dź. Głoska r może być pomijana lub zastępowana przez inną – np. j lub ł. Pojawiają się proste zdania.

Okres swoistej mowy dziecięcej (3 – 7 r. ż.) – dziecko prowadzi rozmowy pełnymi zdaniami. Stosuje bogate słownictwo. Między 4. a 5. r. ż. pojawiają się głoski sz, ż, cz, dż. Chwilę później lub równolegle także r. Między 5. a 6. r. ż. dziecko utrwala głoski szeregu szumiącego – sz, ż, cz, dż, by między 6. a 7. r. ż. posługiwać się wszystkimi głoskami.

Normatywność, indywidualny rozwój a zaburzenia mowy

Ale choć czas pojawiania się danych głosek w mowie jest w miarę stały, to wszelkie mieszczące się w normie odstępstwa warunkowane są genetycznie, ale i społecznie (kontakty ze środowiskiem). Dziecko rozwija się własnym rytmem, dlatego też możliwe są przesunięcia w czasie kolejnych etapów rozwoju. Wszelkie niepokojące sytuacje i opóźnienia pojawienia się poszczególnych głosek w rozwoju mowy (trwające ponad pół roku) należy skonsultować ze specjalistą. Zaburzenia mowy mogą odzwierciedlać zaburzenia w rozwoju fizycznym lub psychicznym.