Zdarza Ci się szukać kluczy do domu lub auta, mimo przekonania, że zawsze odkładasz je w to samo miejsce? Jedziesz na basen, ale stój został w domu? Zachęcasz dziecko do śniadania, mówiąc: jedz, masz już pomasłowane? Zastanawiasz się, którego grudnia masz wizytę u lekarza: 4-go czy 14-go? Twierdzące odpowiedzi na powyższe pytania dowodzą trafności tezy – dysleksja to problem życiowy, nie szkolny, a więc jej objawów doszukać się można w różnych dziedzinach życia i w różnym wieku.
Wymienione przykłady to oczywiście tylko kropla w morzu objawów dysleksji. Quizu z nagłówka wpisu nie można traktować jako całościowej jej diagnozy. Byłoby to diagnostyczne wypaczenie.
Dysleksja, choć od dawna jest zjawiskiem powszechnym (specyficzne kłopoty w nauce czytania i pisania podkreślały już biograficzne i autobiograficzne wzmianki o Hansie Ch. Andersenie, Thomasie Alvie Edisonie, Georgu Washingtonie czy Albercie Einsteinie), dopiero stosunkowo najnowsze neurobiologiczne badania pokazują pełnię złożoności omawianego problemu.
Trafną definicję dysleksji podaje Jagoda Cieszyńska[efn_note]Por. J. Cieszyńska, Dysleksja jako zaburzenie linearnego uporządkowania, Biuletyn Logopedyczny, I/2009. [/efn_note], charakteryzując ją jako trudności w linearnym opracowaniu informacji językowych, którym towarzyszą problemy z linearnym przetwarzaniem informacji symbolicznych (m.in. cyfry, litery), czasowych (np. rozumienie mowy na poziomie wyrazu, narracji, odbieranie i rozumienie semantycznej funkcji czasu, zdolność posługiwania się czasem: zegarem, kalendarzem, organizacja czasu) i motorycznych (m.in. duża i mała motoryka oraz praksja oralna – w tym np. kłopoty z ruchami naprzemiennymi, stąd liczne upodobnienia lub odpodobnienia).
Ćwiczenia zawarte na wysłużonych w niejednym gabinecie logopedycznym czarno-białych (to w tym wypadku zaleta, a nawet konieczność) kartach pracy stworzonych przez Martę Korendo odwołują się do funkcji lewopółkulowych. Więcej o pracy lewej i prawej półkuli mózgu pisałam tutaj.
Jak pisze sama autorka w załączonej instrukcji: Brak prawidłowo wykształconych funkcji lewopółkulowych powoduje problemy z rozwojem mowy, trudności z nauką czytania i pisania oraz inne negatywne konsekwencje dla funkcjonowania dziecka w świecie. Dodam skutki nie tylko w sferze poznawczej, ale również motywacyjnej.
„Terapia dzieci zagrożonych dysleksją. Stymulacja lewej półkuli” Marty Korendo
Zawartość
- 36 dwustronnych kart z materiałem tematycznym i atematycznym,
- instrukcja,
- teczka na gumkę mieszcząca wymienione materiały.
Ćwiczone sprawności umysłowe
- sekwencje,
- relacje rozumiane i wyrażane językowo,
- szeregi,
- rozumienie, abstrahowanie i werbalizacja reguł,
- analiza i synteza wzrokowa (np. identyfikacja, porównywanie, różnicowanie, tworzenie wzorów z figur),
- myślenie przyczynowo-skutkowe.
Dla kogo
- dla dzieci z zaburzeniami lewopółkulowych mechanizmów przetwarzania informacji, a więc dla:
- dzieci z kłopotami z prawidłowym tworzeniem się systemu językowego (np. z opóźnionym rozwojem mowy, z problemami artykulacyjnymi, z problemami z budowaniem wypowiedzi),
- dzieci szkolnych z trudnościami o charakterze dyslektycznym,
- dzieci z problemami rozwojowymi (m.in. niesłyszących, autystycznych, z zespołem Aspergera, z obniżoną sprawnością intelektualną).
Przygotowane karty pracy w instrukcji podzielone zostały na 13 grup wedle ćwiczonych sprawności umysłowych. W celach instruktażowych wybrałam i opisałam po jednej karcie z każdej kategorii (w nagłówku wymieniam wszystkie z poszczególnych grup, pogrubieniem zaznaczam tę, na której się skupiłam).
Karty są dwustronne. Z tyłu wraz z numeracją zamieszczono konkretne pytanie/polecenie do ćwiczenia.
Karty nr 1,2,3
Terapeuta kieruje do dziecka polecenie: powiedz, czego brakuje. Zadaniem dziecka jest wskazanie i nazwanie brakującego elementu.
Nie rzadko na jednej karcie umieszczono kilka przykładów jednego typu zadań. Podczas pracy z dziećmi o rozproszonej uwadze zdarza mi się zasłaniać pozostałe przykłady lub rozcinać karty tak, by w polu widzenia znajdował się tylko wybrany przykład.
Karty nr 4,5,6,7,8,9
Również w tym zadaniu podkreślamy dziecku dwa etapy zadania, czyli wskazanie różnic między rysunkami, ale również (przede wszystkim) werbalizację spostrzeżeń.
Terapeuta może pomóc dziecku opowiadać o różnicach, sugerując określenia, np., wyżej/niżej, po prawej/po lewej stronie, na górze/na dole, których użycie w tym wypadku precyzuje miejsce wystąpienia różnic.
Rozbudowa słownictwa jest więc poboczną umiejętnością ćwiczoną w zadaniu. Z kolei na materiale tematycznym słownik dziecka znacząco poszerza się przede wszystkim o antonimiczne przymiotniki (np. mały/duży, smutny/wesoły,prawy/lewy,kolczasty/gładki) i liczebniki (dużo/mało, mniej/więcej).
Karty nr 10,11,12,13
W tym wypadku dostrzeżenie różnicy polega na wykluczeniu jednego niepasującego do reszty zbioru elementu.
Karty nr 14,15
W wymienionych wyżej kartach dziecko pracuje wyłącznie ma materiale atematycznym, w tym wypadku na wzorach. Porównanie wzorów, wskazanie ewentualnych (zdarzają się ćwiczenia, w których wzory są identyczne) różnic i werbalizacja spostrzeżeń należy do zadań dziecka.
Karta nr 16
To kolejne zadanie, w którym dziecko stara się dostrzec różnicę. W tym ćwiczeniu należy wskazać identyczny zegar, jak ten, który znajduje się po lewej stronie karty.
Karty nr 17,18,19,20
Zadanie dziecka polega na znalezieniu błędu w konkretnym szeregu (inne zadania opierają się również na sekwencjach), poprzez dostrzeżenie reguły, na podstawie której został on ułożony (np. zjadanie pizzy, wzrost rośliny, rysowanie portretu, pisanie listu).
Karty nr 21,22,23
Zadaniem dziecka jest ułożenie wcześniej wyciętych obrazków w odpowiedniej kolejności (kontynuacja sekwencji lub szeregu), a więc według samodzielnie wyabstrahowanej reguły. Np. kolejne etapy rysowania obrazka: 1. Drzewo. 2. Drzewo i droga. 3. Drzewo, droga i samochód. 4. Drzewo, droga, samochód i chmury. 5. Drzewo, droga, samochód, chmury i słońce.
Karta nr 24
Kontynuacja sekwencji w tym zadaniu oparta jest wyłącznie o materiał atematyczny (wzory, samogłoski i sylaby). Narysowanie, napisanie i nazwanie dalszych elementów możliwe będzie po wyabstrahowaniu reguły rządzącej daną sekwencją, np. PA PA AP (dwie sylaby otwarte PA, następnie jedna sylaba zamknięta AP).
Karty nr 25,26,27,28
Zadanie dziecka polega na dostrzeżeniu i nazwaniu relacji między rzeczami na obrazku. Pytania z tyłu ukierunkowują myślenie dziecka, np. co jest cięższe? Co jest większe? Co jest droższe? Co jest cieplejsze? Trudniejsze zadania odwołują się do doświadczeń i wiedzy (np. ciężar, głębokość), prostsze wymagają nazwania relacji widocznych na obrazkach (np. gruby/chudy, dalej/bliżej).
Karty nr 29,30
Polecenie „Co było najpierw?” sugeruje ustalenie obrazka będącego pierwszym w dwuelementowej historii. Dziecko w pierwszej kolejności musi więc ustalić następstwo zdarzeń. Autorka w instrukcji zaleca budowanie zdania o schemacie: Najpierw…., potem…. Np. Najpierw zjadł śniadanie, potem umysł naczynia.
Karty nr 31,32,33
Zadanie dziecka polega na ułożeniu historyjki obrazkowej, na podstawie której powstanie również opowiadanie ustne. Obrazki dotyczą codziennych zdarzeń, które dziecko porządkuje linearnie.
Karty nr 34,35
Analizując i porównując ze sobą pojedyncze klocki, dziecko wskazuje stworzony z nich wzór, wykluczając go ze większego zbioru.
Karty nr 36
Tym razem dziecko porównuje ze sobą dwa wzory, starając się określić, cytując pytanie kierowane do dziecka: czy figury są z tych samych klocków? Różnicę należy zwerbalizować.
Ćwiczenia zawarte na kartach pracy uruchamiają strategię lewopółkulowe z sekwencjami, szeregami i relacjami na czele. Nabywając język, mózg dziecka działa w oparciu o wymienione sprawności umysłowe i również takie sprawności powinno się ćwiczyć z dzieckiem z trudnościami w uczeniu się mowy.
Po raz kolejny podkreślić należy, że istota dysleksji nie leży wyłącznie w pisaniu i czytaniu (porzucić więc należy praktyki polegające na zmuszaniu dzieci do wkuwaniu zasad ortograficznych, wykonywania masy ćwiczeń ortograficznych, pisania dyktand czy zwiększania ilości czytanych tekstów). Dysleksja odnosi się do całego systemu językowego, również do rozumienia i tworzenia wypowiedzi ustnych. Nie ogranicza się tylko do systemu literowego, ale korzysta z innego rodzaju symboli (m.in. cyfr, nut, numerycznego oznaczania czasu). Diagnoza dysleksji powinna więc sprawdzać możliwość rozumienia i posługiwania się tymi symbolami, a przy tym wykluczać zaburzenia funkcji wzrokowych, słuchowych oraz prawopółkulowych strategii opracowywania materiału językowego. W oparciu o taką diagnozę należy programować terapię, która zminimalizuje trudności nabywania języka, uczenia się w szkole, szerzej – uczenia się w życiu. Ponieważ uczeń nie przestaje być dyslektyczny, a dysleksja nie znika, gdy skończy się szkołę[efn_note]Por. M. Korendo, Dysleksja – problem wciąż nieznany, [dostęp: 5 grudnia 2019] https://centrummetodykrakowskiej.pl/media/upload/site/0/20/file/d1d5efdbbc374608886e7daffdec4413_Dysleksja.pdf [/efn_note]. Tu odsyłam do quizu z nagłówka wpisu.
Pomoc do kupienia tutaj.